ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ


ЖТНBR10264236, Мемлекеттік тіркеу нөмірі0121РК00735

АтауыИнновациялық технологиялар мен жаңа балық өсіру нысандарын әзірлеу және енгізу арқылы Қазақстанда аквакультураны кешенді дамытуды ғылыми-технологиялық қолдау

Басымдық бағыты

Зерттеу типі/түріҚолданбалы зерттеулер

Өтінім берушіТоварищество с ограниченной ответственностью «Научно-производственный центр рыбного хозяйства»

Ғылыми жетекшіАсылбекова Сауле Жангировна

МҒТС балдары33.5

Жалпы бекітілген сома1294260100

ҰҒК шешімі
Файл жоқ


Күтілетін нәтижелер

Жаңалығы-сапасы жағынан басқа елдердің ұқсас өнімдерімен бәсекелесуге мүмкіндік беретін аквакультура объектілерін өсірудің Қазақстан үшін экологиялық таза және экономикалық тиімді технологияларын әзірлеуде. Гидрохимиялық және гидрологиялық режимдеріне зерттеу жүргізілді, табиғи азық базасының жай-күйі, су айдындарының ихтиофаунасының қазіргі жағдайы, паспорттардың егжей-тегжейлі үлгілері әзірленді, КТБШ режимінде зерттелген су айдындарын дайындау және пайдалану бойынша ұсыныстар берілді. Әртүрлі жастағы топтарды ұстау мен өсірудің биотехникалық тәсілдерін әзірлеу бойынша жұмыстар басталды: Балқаш қара-балық (ТЖСҚ), марқакөл леногі (шарбақта) доместикациялау әдісімен аналық үйірді қалыптастыруға арналған. ҚР 3 өңірін (нефрит алабұғасы, шортан, көксерке, австралиялық қызылкүл шаяны) қамти отырып, 5 базалық балық өсіру шаруашылықтарында перспективалы аквакультура объектілерінің балық өсіру материалын индустриялық өсірудің биотехникалық тәсілдерінің негіздері әзірленді. Мемлекеттік бекіре тұқымдас балық өсіру зауыттарында сүйрік балығының РАҮ дарақтарына генетикалық паспорттау жүргізілді, сүйрік өндірушілерін доместикациялау әдістері пысықталды. Нефритті алабұға, шортан, көксерке, шаяндар үшін отандық жасанды жемдердің құрамы әзірленді. Экструдирлеу әдісімен жемшөп өндіру технологиясының режимдері пысықталды.



КЕҢЕЙТІЛГЕН БАҒДАРЛАМАНЫҢ КӨРСЕТКІШТЕРІ

Реферат (Абстракт) - 2021 жыл

Зерттеу, әзірлеу немесе жобалау объектісі

ҚР әртүрлі өңірлерінің жергілікті маңызы бар су айдындары: Шығыс Қазақстан облысында орналасқан Бұрмакөл көлі және Ортабұлақ су қоймасы, Батыс Қазақстан облысында орналасқан Гремячий тоғаны, Қызылорда облысындағы Томай көлі, Солтүстік Қазақстан облысындағы Песчаное көлі; Құнды аквакультура обьектілерінің отырғызу материалдары: австралиялық қызылкүл шаяны, нефрит алабұғасы, шортан, көксерке; сирек және эндемиктік балық түрлері; Марқакөл леногы, Балқаш қара балығы, Арал қаязы және Арал пілмайы; бекіре балықтарының ремонттық-аналық үйірі; отандық өнімдік құрама жем.

Жұмыс мақсаты

Қазақстанның әр түрлі аймақтарындағы балық өсіретін шаруашылықтардың ұтымдылығын арттыру үшін перспективалы аквакультура нысандарын ұдайы өндіру, оларды өсіру және отандық жем өндірісі бойынша тиімді технологияларды әзірлеу және енгізу.

Зерттеу әдістері

Зерттеулер балық өсіру, ихтиологиялық, гидрохимиялық, гидробиологиялық, экономикалық, молекулярлық-генетикалық әдістер мен жемшөп өндірісінде қолданылатын әдістерді қолдану арқылы жүргізілді.

Алынған нәтижелер мен олардың жаңалығы

Жаңалығы-сапасы жағынан басқа елдердің ұқсас өнімдерімен бәсекелесуге мүмкіндік беретін аквакультура объектілерін өсірудің Қазақстан үшін экологиялық таза және экономикалық тиімді технологияларын әзірлеуде. Гидрохимиялық және гидрологиялық режимдеріне зерттеу жүргізілді, табиғи азық базасының жай-күйі, су айдындарының ихтиофаунасының қазіргі жағдайы, паспорттардың егжей-тегжейлі үлгілері әзірленді, КТБШ режимінде зерттелген су айдындарын дайындау және пайдалану бойынша ұсыныстар берілді. Әртүрлі жастағы топтарды ұстау мен өсірудің биотехникалық тәсілдерін әзірлеу бойынша жұмыстар басталды: Балқаш қара-балық (ТЖСҚ), марқакөл леногі (шарбақта) доместикациялау әдісімен аналық үйірді қалыптастыруға арналған. ҚР 3 өңірін (нефрит алабұғасы, шортан, көксерке, австралиялық қызылкүл шаяны) қамти отырып, 5 базалық балық өсіру шаруашылықтарында перспективалы аквакультура объектілерінің балық өсіру материалын индустриялық өсірудің биотехникалық тәсілдерінің негіздері әзірленді. Мемлекеттік бекіре тұқымдас балық өсіру зауыттарында сүйрік балығының РАҮ дарақтарына генетикалық паспорттау жүргізілді, сүйрік өндірушілерін доместикациялау әдістері пысықталды. Нефритті алабұға, шортан, көксерке, шаяндар үшін отандық жасанды жемдердің құрамы әзірленді. Экструдирлеу әдісімен жемшөп өндіру технологиясының режимдері пысықталды.

Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Бағдарламаны іске асыру отандық агробизнес субъектілері үшін зерттеулер нәтижелерінің қолжетімділігіне байланысты экономикалық тиімді болып табылады; әзірленген, неғұрлым арзан отандық азықтарды пайдалану болжанады, бұл түпкілікті балық өнімінің өзіндік құнының айтарлықтай төмендеуіне әкеледі. КТБШ режимінде зерттелген су айдындарын дайындау және пайдалану бойынша ұсыныстар әзірленді, ҚР 4 өңірінде 5 су қоймасы зерттелді. Өсімін молайту мақсаттары үшін Арал қаязын, Арал пілмайын алу қажеттілігіне биологиялық негіздемелер әзірленді. Бекіре балық өсіру зауыттарында сүйрік өндірушілерге жеке куәліктер әзірленді. Бекіре тұқымдас балықтардың генетикалық анализінің нәтижелері Сібір бекіресінің 40 РМС және сүйріктің 29 РМС түрлерінің сәйкестігін растады. Перспективті тірі азықтарды культивирлеу технологиялары бейімделді (коловратка). Балық өсіру-биологиялық көрсеткіштері бойынша әзірленген құрама жемін пайдалану тиімділігі анықталды және өндірістік тексеру жүргізілді. Азықтың азықтық коэффициенті: нефрит алабұғасы – 1,5 бірлік, көксерке – 1,8 бірлік, шортан – 1,9 бірлік, шаян – 1,5 бірлікті құрады.

Енгізу дәрежесі

Табиғат пайдаланушылар үшін 7 дала күні/семинар өткізілді

Тиімділігі

Мәлімделген ғылыми-техникалық бағдарлама ғылыми-зерттеу жұмыстарына кешенді және көпсалалы көзқарасы бар, ол ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды біріктіру есебінен зерттеу нәтижелерінің жаңашылдығын, тиімділігін және бәсекеге қабілеттілігін айтарлықтай арттырады

Қолдану облысы

Балық шаруашылығы және аквакультура

Тапсырманың шифры, жұмыстар кезеңдері Тапсырманың, этаптың аталымы Тапсырманы, жұмыстардың кезеңін орындайтын ұйымның аббревиатурасы Тапсырма, жұмыстың кезеңі басшысының тегі, аты, әкесінің аты, ғылыми дәрежесі, лауазымы Күтілетін нәтижелер
01 Инновациялық технологиялар мен жаңа балық өсіру нысандарын әзірлеу және енгізу арқылы Қазақстанда аквакультураны кешенді дамытуды ғылыми-технологиялық қолдау Товарищество с ограниченной ответственностью «Научно-производственный центр рыбного хозяйства» Асылбекова Сауле Жангировна Қазақстанның әртүрлі аймақтарында көл тауарлы балықтарды өсірудің тиімді биотехникалық әдістері әзірленеді және енгізіледі. Қызылорда, Солтүстік, Шығыс, Батыс Қазақстан облыстарындағы жергілікті маңызы бар су қоймаларын төлқұжаттау өз аймағында КТБШ моделін ұйымдастыру үшін жүргізілетін болады. Зерттелетін су қоймалардың гидрохимиялық параметрлерінің, табиғи қоректік базаларының және ихтиофаунасының ағымдағы жағдайларына бағалау жүргізілетін болады. Әр су қоймасының аймақтық жағдайын ескере отырып, көл-тауарлы шаруашылық құру мен жұмыс істеу үшін типтік технологиялар әзірленетін болады. Әр су қоймасының аймақтық жағдайын ескере отырып, көл-тауарлы шаруашылық құру мен олардың жұмыс істеуіне стандартты технологиялар енгізілетін болады. Қазақстан Республикасының әр түрлі аймақтарындағы модельді су қоймаларында құрылған КТШ жұмысының биотехникалық әдістерінің экономикалық тиімділігін бағалау жүргізілетін болады. Биоалуантүрлілікті сақтау және аквакультураны дамыту мақсатында Қазақстанда сирек кездесетін және эндемикалық балық түрлерінің алмастырғыш қорын қалыптастырудың тиімді технологиялары әзірленеді және енгізіледі. Құнды сирек кездесетін балық түрлерінің ТАҮ қалыптастырудың тиімді технологиялары әзірленеді. Сирек кездесетін эндемикалық балық түрлерінің алмастырылатын қорын қалыптастырудың әзірленген тиімді технологияларын Қазақстан Республикасының балық шаруашылықтарына енгізу жүзеге асырылатын болады. Балықтардың эндемикалық түрлерінің алмастырушы қорларын қалыптастырудың әзірленген технологияларының экономикалық тиімділігін бағалау жүргізілетін болады. Қазақстандағы балық өсіру шаруашылықтары жағдайында перспективалы балық өсіру нысандары мен омыртқасыз гидробионттарды өсірудің индустриалды технологиялары әзірленеді және енгізіледі. Қазақстандағы балық өсіру шаруашылықтарында индустриалды жағдайда перспективалы балық өсіру нысандарының: нефритті алабұға, шортан, көксерке және омыртқасыз гидробионттардың (шаян) отырғызылатын балық материалдарын өсіру технологиялары әзірленді және жетілдірілді. Қазақстандағы балық өсіру шаруашылықтарында индустриалды жағдайда перспективалы балық өсіру нысандарының: нефритті алабұға, шортан, көксерке және омыртқасыз гидробионттардың (шаян) тауарлық өнімдерін өсіру технологиялары әзірленді және жетілдірілді. Зерттелетін нысандар үшін әзірленген индустриалды балық өсіру технологияларының экономикалық тиімділігіне баға беріледі. Қазақстандағы балық өсіру шаруашылықтарында перспективалы балық өсіру нысандарының: нефритті алабұға, шортан, көксерке және омыртқасыз гидробионттардың (шаян) отырғызылатын балық материалдары мен тауарлық өнімдерін өсірудің әзірленген индустриалды технологиялары енгізілді. ҚР потенциалды аквакультура объектілері - құнды эндемик түрлерінің және омыртқасыздар гидробионттардың ТАҮ генетикалық төлқұжаттау жүргізіледі. ҚР балық шаруашлықтары жағдайында құнды балық түрлерінің арал қаязы, балқаш қара балығы, марқакөл майқап балықтарының ТАҮ қалыптастыру және өндірушілері мен шабақтарын таңдау үшін ядролық және митохондриялық ДНҚ (STR, Dloop) маркерлерін қолдану арқылы генотиптеу жүргізіледі. Қазақстан Республикасындағы балық өсіретін шаруашылықтары жағдайында омыртқасыздар гидробионттарды (артемия, шаян және т.б.) өсіру үшін ядролық және митохондриялық ДНҚ маркерлерін (STR, Dloop) қолдану арқылы генотиптеу жүргізіледі. Эндемикалық сирек кездесетін балық түрлерінің толықтырушы үйірлерін құруға таңдап алынған өндірушілерге генетикалық төлқұжаттау жүргізіледі. Сирек кездесетін құнды балық түрлерінің арал қаязы, балқаш қара балығы, марқакөл майқап балықтарын ҚР балық шаруашылықтары жағдайында генотиптеуге нұсқаулар беріледі. Отандық бәсекеге қабілетті жасанды жем өндіру технологиялары әзірленеді және енгізіледі, Қазақстан Республикасының балық өсіру шаруашылықтарында құнды және эндемикалық балық түрлеріне арналған перспективалы тірі қоректерді өсіру технологиялары бейімделеді. Құнды балық түрлері мен эндемиктерге және омыртқасыз гидробионттарға (шаяндар) арналған отандық бәсекеге қабілетті жасанды жем өндіру технологияларын әзірленеді және енгізіледі. Балықтардың құнды және эндемикалық түрлері мен омыртқасыз гидробионттарға арналған құрама жем өндірісінің рецептураларын тексеруді ескере отырып, ғылыми негізделген түзету жүргізіледі. Алдынғы жылдардағы өндірістік тексерулерді және оларды экструдирлеу әдісімен өндірудің технологиялық режимдерін ескере отырып, жетілдірілген рецептуралар бойынша балықтардың құнды және эндемиялық түрлеріне, омыртқасыз гидробионттарға арналған құрама жемнің тәжірибелік партиялары жасалады. ҚР балық өсіру шаруашылықтарында коловраткаларды культивирлеу технологиялары әзірленеді. ҚР балық өсіру шаруашылықтарында қара шыбын личинкаларын культивирлеу технологиялары әзірленеді. ҚР балық өсіру шаруашылықтарында коловратканың жасанды түрде құрылған популяциялары зерттеледі. ҚР балық өсіру шаруашылықтарында қара шыбын личинкаларының жасанды түрде құрылған популяциялары зерттеледі. ҚР балық өсіру шаруашылықтарында коловратка және қара шыбын личинкаларын культивирлеу технологияларын енгізу және қолдан жасалған популяцияларына баға беріледі. Коловраткалармен қоректендіру кезіндегі құнды балық түрлерінің шабақтарының балықтық-биологиялық көрсеткіштеріне баға беріледі. Қара шыбын личинкаларымен қоректендіру кезіндегі құнды балық түрлерінің шабақтарының балықтық-биологиялық көрсеткіштеріне баға беріледі. Қазақстан Республикасының балық өсіру шаруашылықтарында коловратка және қара шыбын личинкаларын өсіру технологиясын енгізген кезде олардың балық өсіру және биологиялық көрсеткіштеріне баға беріледі. Қазақстандағы балық өсіретін шаруашылықтарда коловраткаларды культивирлеу бойынша әзірленген технологияларының экономикалық тиімділігіне баға беріледі. Қазақстандағы балық өсіретін шаруашылықтарда қара шыбын личинкаларын культивирлеу бойынша әзірленген технологияларының экономикалық тиімділігіне баға беріледі. ҚР балық өсіру шарашылықтарына тірі қоректерді культивирлеуге арналған технологияларды енгізу кезінде олардың экономикалық тиімділігі анықталады. Коловраткалар мен қара шыбын личинкаларын культивирлеу технологиялары Қазақстан Республикасының балық өсіру шаруашылықтарына енгізілетін болады. ҚР балық өсіру шаруашылықтары жағдайында тірі қоректерді (коловраткалар мен қара шыбын личинкаларын) өсіру бойынша ұсыныстар әзірленеді (2 ұсыныс). Web of Science / Scopus-та индекстелген ғылыми журналдардағы жарияланымдар - 4 мақала (1 (бірінші), 2 (екінші), 3 (үшінші), 4 (төртінші) квартилдерге енгізілген Ғылымға сілтеме жасау индексі Web of Science және/немесе дамушы көздерде кеңейтілген) Web of Science дерекқорының дәйексөз индексі және/немесе Scopus мәліметтер базасында кемінде 25 (жиырма бес) CiteScore процентилі бар; шетелдік/отандық ғылыми басылымдарда кем дегенде 54 ғылыми еңбек, оның ішінде ҚР БжҒМ БжҒСБК ұсынған шетелдік немесе отандық басылымдарда кем дегенде 10 мақала. Нәтижелерді бұқаралық ақпарат құралдарында тарату: 15 мақала, 12 семинар және табиғат пайдаланушылар арасында дала күндері. Зерттеу нәтижелері бойынша 1 ұжымдық монография шығарылады. Қорғаныс атағына 11 өтінім әзірленіп, ұсынылатын болады. 17 ұсыныс әзірленеді: көл тауарларын басқарудың тиімді биотехникалық әдістері бойынша 4 ұсыныс; Қазақстанның балық өсіру шаруашылықтары жағдайында сирек кездесетін эндемикалық балық түрлерінің толықтырушы аналық үйірлерін қалыптастыру технологиялары бойынша 4 ұсыныс; Жаңа аквакультура нысандарын өнеркәсіптік өсірудің тиімді технологиялары бойынша 4 ұсыныс; Қазақстан Республикасының балық өсіру шаруашылықтары жағдайында эндемикалық балық түрлерін, омыртқасыздар гидробионттарды генетикалық төлқұжаттау бойынша 2 ұсыныс; Отандық бәсекеге қабілетті жасанды құрама жем өндіруге және ҚР балық өсіру шаруашылықтары жағдайында тірі қоректерді өсіруге 3 ұсыныс. Өндіріске енгізу ұсынылады: көлдер тауарлы шаруашылықтарды жүргізудің тиімді биотехникалық әдістеріне арналған 4 технология; Қазақстанның балық өсіру шаруашылықтары жағдайында сирек кездесетін эндемикалық балық түрлерінің толықтырушы үйірлерін қалыптастырудың 4 технологиясы; 4 жаңа аквакультура нысандарын индустриалдық өсірудің тиімді технологияларына арналған технологиялар; Қазақстан Республикасының балық өсіру шаруашылықтары жағдайында эндемикалық балық түрлерін, омыртқасыздар гидробионттарды генетикалық төлқұжаттау бойынша ұсыныстар енгізілді; Қазақстан Республикасының жем өндіру зауыттарында құнды (нефритті алабұға, шортан, көксерке) және эндемиялық (балқаш қара балығы, марқакөл майқаб балығы, арал қаязы, арал пілмайы) балық түрлеріне, омыртқасыз гидробионттарыға (шаяндар) арналған отандық бәсекеге қабілетті жасанды өндірістік жемдердің ғылыми негізделген рецептері (8 рецепті) және оларды өндіру технологиясы; тірі қоректерді өсірудің 2 технологиясы (қара шыбын және коловратка) енгізілетін болады. Әзірленген технологияларды қолданушылар табиғат пайдаланушылар мен тиісті профильдегі білім беру орындары болып табылады.
01.01 Инновациялық технологиялар мен жаңа балық өсіру нысандарын әзірлеу және енгізу арқылы Қазақстанда аквакультураны кешенді дамытуды ғылыми-технологиялық қолдау Товарищество с ограниченной ответственностью «Научно-производственный центр рыбного хозяйства» Асылбекова Сауле Жангировна Қызылорда, Солтүстік, Шығыс, Батыс Қазақстан облыстарындағы жергілікті маңызы бар су қоймаларын төлқұжаттау өз аймағында КТБШ моделін ұйымдастыру үшін жүргізілетін болады; Зерттелетін су қоймалардың гидрохимиялық параметрлерінің, табиғи қоректік базаларының және ихтиофаунасының ағымдағы жағдайларына бағалау жүргізілетін болады. Құнды сирек кездесетін балық түрлерінің ТАҮ қалыптастырудың тиімді технологиялары әзірленеді. Қазақстандағы балық өсіру шаруашылықтарында индустриалды жағдайда перспективалы балық өсіру нысандарының: нефритті алабұға, шортан, көксерке және омыртқасыз гидробионттардың (шаян) отырғызылатын балық материалдарын өсіру технологиялары әзірленді және жетілдірілді. ҚР потенциалды аквакультура объектілері - құнды эндемик түрлерінің және омыртқасыздар гидробионттардың ТАҮ генетикалық төлқұжаттау жүргізіледі. ҚР балық шаруашлықтары жағдайында құнды балық түрлерінің арал қаязы, балқаш қара балығы, марқакөл майқап балықтарының ТАҮ қалыптастыру және өндірушілері мен шабақтарын таңдау үшін ядролық және митохондриялық ДНҚ (STR, Dloop) маркерлерін қолдану арқылы генотиптеу жүргізіледі. Қазақстан Республикасындағы балық өсіретін шаруашылықтары жағдайында омыртқасыздар гидробионттарды (артемия, шаян және т.б.) өсіру үшін ядролық және митохондриялық ДНҚ маркерлерін (STR, Dloop) қолдану арқылы генотиптеу жүргізіледі. Эндемикалық сирек кездесетін балық түрлерінің толықтырушы үйірлерін құруға таңдап алынған өндірушілерге генетикалық төлқұжаттау жүргізіледі. ҚР бекіре балықтарын өсіру шаруашылықтары жағдайында олардың генетикалық алуантүрлілігін ескере отырып, бекіре тұқымдас балықтардың толықтырушы аналық үйірлерін қалыптастыру және тиімді пайдалану жүзеге асырылады. Атырау және Батыс Қазақстан облыстарындағы бекіре балықтарын өсіру зауыттарында өсіріліп жатқан бекіре балықтарының генетикалық полиморфизмін бағалау жүргізіледі. ББӨ (бекіре балықтарын өсіру) -де өсірілетін бекіре балықтарын генетикалық төлқұжаттау жүргізіледі. ББӨ (бекіре балықтарын өсіру) -де өсірілген өндірушілерді қолға үйрету әдістері өңделеді және оларды балықтық – биологиялық көрсеткіштерінің жағдайына баға беріледі. Құнды балық түрлері мен эндемиктерге және омыртқасыз гидробионттарға (шаяндар) арналған отандық бәсекеге қабілетті жасанды жем өндіру технологияларын әзірленеді және енгізіледі. ҚР балық өсіру шаруашылықтарында коловраткаларды культивирлеу технологиялары әзірленеді. ҚР балық өсіру шаруашылықтарында коловратканың жасанды түрде құрылған популяциялары зерттеледі. Коловраткалармен қоректендіру кезіндегі құнды балық түрлерінің шабақтарының балықтық-биологиялық көрсеткіштеріне баға беріледі. Қазақстандағы балық өсіретін шаруашылықтарда коловраткаларды культивирлеубойынша әзірленген технологияларының экономикалық тиімділігіне баға беріледі. 7 ғылыми мақала жарияланады (оның 1 мақаласы ҚР БжҒМ БжҒСБК ұсынған басылымда), 6 семинар/дала күн өткізіледі, 2 БАҚ жарияланады.
01.02 Инновациялық технологиялар мен жаңа балық өсіру нысандарын әзірлеу және енгізу арқылы Қазақстанда аквакультураны кешенді дамытуды ғылыми-технологиялық қолдау Товарищество с ограниченной ответственностью «Научно-производственный центр рыбного хозяйства» Асылбекова Сауле Жангировна Әр су қоймалардың аймақтық жағдайын ескере отырып, көл-тауарлық шаруашылықтарды құру және пайдалану үшін типтік технологиялар әзірленетін болады. Қазақстан Республикасының әр түрлі аймақтарындағы модельді су қоймаларында құрылған КТБШ жұмысының биотехникалық әдістерінің экономикалық тиімділігіне баға берілетін болады. Құнды сирек кездесетін балық түрлерінің ТАҮ қалыптастырудың тиімді технологиялары әзірленеді. Қазақстандағы балық өсіру шаруашылықтарында индустриалды жағдайда перспективалы балық өсіру нысандарының: нефритті алабұға, шортан, көксерке және омыртқасыз гидробионттардың (шаян) тауарлық өнімдерін өсіру технологиялары әзірленді және жетілдірілді. Зерттелетін нысандар үшін әзірленген индустриалды балық өсіру технологияларының экономикалық тиімділігіне баға беріледі. ҚР балық шаруашлықтары жағдайында құнды балық түрлерінің арал қаязы, балқаш қара балығы, марқакөл майқап балықтарының ТАҮ қалыптастыру және өндірушілері мен шабақтарын таңдау үшін ядролық және митохондриялық ДНҚ (STR, Dloop) маркерлерін қолдану арқылы генотиптеу жүргізіледі. Қазақстан Республикасындағы балық өсіретін шаруашылықтары жағдайында омыртқасыздар гидробионттарды (артемия, шаян және т.б.) өсіру үшін ядролық және митохондриялық ДНҚ маркерлерін (STR, Dloop) қолдану арқылы генотиптеу жүргізіледі. Эндемикалық сирек кездесетін балық түрлерінің толықтырушы үйірлерін құруға таңдап алынған өндірушілерге генетикалық төлқұжаттау жүргізіледі. ҚР балық өсіру шаруашылықтарындағы эндемикалық сирек кездесетін балық түрлерін: арал қаязы, арал пілмайы, балқаш қара балығы, марқакөл майқаб балығы генотиптеу бойынша ұсыныстар әзірленеді (2 ұсыныс). Атырау және Батыс Қазақстан облыстарындағы бекіре балықтарын өсіру зауыттарында өсіріліп жатқан бекіре балықтарының генетикалық полиморфизмін бағалау жүргізіледі. ББӨ (бекіре балықтарын өсіру) -де өсірілетін бекіре балықтарын генетикалық төлқұжаттау жүргізіледі. ББӨ (бекіре балықтарын өсіру) -де өсірілген өндірушілерді қолға үйрету әдістері өңделеді және оларды балықтық – биологиялық көрсеткіштерінің жағдайына баға беріледі. Балық өсіру шаруашылықтарында бекіре балықтарының жыныстық құрылымын қалыптастыруға арналған жынысын ерте диагностикалау әдістері бейімделеді және енгізіледі. Балықтардың құнды және эндемикалық түрлері мен омыртқасыз гидробионттарға арналған құрама жем өндірісінің рецептураларын тексеруді ескере отырып, ғылыми негізделген түзету жүргізіледі. ҚР балық өсіру шаруашылықтарында қара шыбын личинкаларын культивирлеу технологиялары әзірленеді ҚР балық өсіру шаруашылықтарында қара шыбын личинкаларының жасанды түрде құрылған популяциялары зерттеледі. Қара шыбын личинкаларымен қоректендіру кезіндегі құнды балық түрлерінің шабақтарының балықтық-биологиялық көрсеткіштеріне баға беріледі. Қазақстандағы балық өсіретін шаруашылықтарда қара шыбын личинкаларын культивирлеу бойынша әзірленген технологияларының экономикалық тиімділігіне баға беріледі. 25 ғылыми мақала жарияланады (оның ішінде Web of Science / Scopus -та 2 мақала және ҚР БжҒМ БжҒСБК ұсынған басылымда 7 мақала), 3 патент алынады, 4 семинар өткізіледі, 13 БАҚ жарияланады.
01.03 Инновациялық технологиялар мен жаңа балық өсіру нысандарын әзірлеу және енгізу арқылы Қазақстанда аквакультураны кешенді дамытуды ғылыми-технологиялық қолдау Товарищество с ограниченной ответственностью «Научно-производственный центр рыбного хозяйства» Асылбекова Сауле Жангировна Аймақтық жағдайларды ескере отырып, көл –тауарлы шаруашылықтарын ұйымдастырудың типтік (стандартты) технологияларын енгізілетін болады. Қазақстан Республикасының әр түрлі аймақтарындағы модельді су қоймаларында құрылған КТБШ жұмысының биотехникалық әдістерінің экономикалық тиімділігіне баға берілетін болады. ҚР балық өсіретін шаруашылықтарында сирек кездесетін эндемикалық балық түрлерінің ТАҮ қалыптастыру бойынша әзірленген тиімді технологиялар енгізіледі. Эндемикалық балық түрлерінің толықтырушы үйірлерін құрудың әзірленген технологияларының экономикалық тиімділігіне баға беріледі. Қазақстандағы балық өсіру шаруашылықтарында перспективалы балық өсіру нысандарының: нефритті алабұға, шортан, көксерке және омыртқасыз гидробионттардың (шаян) отырғызылатын балық материалдары мен тауарлық өнімдерін өсірудің әзірленген индустриалды технологиял технологиялары енгізілді. ҚР балық шаруашлықтары жағдайында құнды балық түрлерінің арал қаязы, балқаш қара балығы, марқакөл майқап балықтарының ТАҮ қалыптастыру және өндірушілері мен шабақтарын таңдау үшін ядролық және митохондриялық ДНҚ (STR, Dloop) маркерлерін қолдану арқылы генотиптеу жүргізіледі. Қазақстан Республикасындағы балық өсіретін шаруашылықтары жағдайында омыртқасыздар гидробионттарды (артемия, шаян және т.б.) өсіру үшін ядролық және митохондриялық ДНҚ маркерлерін (STR, Dloop) қолдану арқылы генотиптеу жүргізіледі. Эндемикалық сирек кездесетін балық түрлерінің толықтырушы үйірлерін құруға таңдап алынған өндірушілерге генетикалық төлқұжаттау жүргізіледі. ҚР балық өсіру шаруашылықтарындағы эндемикалық сирек кездесетін балық түрлерін: арал қаязы, арал пілмайы, балқаш қара балығы, марқакөл майқаб балығы генотиптеу бойынша ұсыныстар әзірленеді (2 ұсыныс). Атырау және Батыс Қазақстан облыстарындағы бекіре балықтарын өсіру зауыттарында өсіріліп жатқан бекіре балықтарының генетикалық полиморфизмін бағалау жүргізіледі. ББӨ (бекіре балықтарын өсіру) -де өсірілетін бекіре балықтарын генетикалық төлқұжаттау жүргізіледі. ББӨ (бекіре балықтарын өсіру) -де өсірілген өндірушілерді қолға үйрету әдістері өңделеді және оларды балықтық – биологиялық көрсеткіштерінің жағдайына баға беріледі. Балық өсіру шаруашылықтарында бекіре балықтарының жыныстық құрылымын қалыптастыруға арналған жынысын ерте диагностикалау әдістері бейімделеді және енгізіледі. Жасанды ұдайы өндіру арқылы алынған бекіре шабақтарының сапасына бағалау және бақылау жүргізіледі. Алдынғы жылдардағы өндірістік тексерулерді және оларды экструдирлеу әдісімен өндірудің технологиялық режимдерін ескере отырып, жетілдірілген рецептуралар бойынша балықтардың құнды және эндемиялық түрлеріне, омыртқасыз гидробионттарға арналған құрама жемнің тәжірибелік партиялары жасалады. ҚР балық өсіру шаруашылықтарында коловратка және қара шыбын личинкаларын культивирлеу технологияларын енгізу және қолдан жасалған популяцияларына баға беріледі. Қазақстан Республикасының балық өсіру шаруашылықтарында коловратка және қара шыбын личинкаларын өсіру технологиясын енгізген кезде олардың балық өсіру және биологиялық көрсеткіштеріне баға беріледі. ҚР балық өсіру шарашылықтарына тірі қоректерді культивирлеуге арналған технологияларды енгізу кезінде олардың экономикалық тиімділігі анықталады. Коловраткалар мен қара шыбын личинкаларын культивирлеу технологиялары Қазақстан Республикасының балық өсіру шаруашылықтарына енгізілетін болады. ҚР балық өсіру шаруашылықтары жағдайында тірі қоректерді (коловраткалар мен қара шыбын личинкаларын) өсіру бойынша ұсыныстар әзірленеді (2 ұсыныс). 22 ғылыми мақала жарияланады (оның ішінде Web of Science/Scopus деректер базасында 2 мақала, ҚР БжҒМ БжҒСБК ұсынған басылымда 2 мақала), 8 патент алынады, 17 ұсыным жарияланады, 2 семинар/дала күні өткізіледі, кемінде 24 енгізу актісі жасалады.