ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ
ЖТНBR10764981, Мемлекеттік тіркеу нөмірі0121РК00759
АтауыЕтті мал шаруашылығындағы генетикалық ресурстарды сақтау мен жетілдірудің селекциялық процесін тиімді басқару технологиясын әзірлеу
Басымдық бағыты
Зерттеу типі/түріҚолданбалы
Өтінім берушіНАО «Западно-Казахстанский Аграрно-технический университет имени Жангир Хана»
Ғылыми жетекшіНаметов Аскар Мырзахметович
МҒТС балдары30
Жалпы бекітілген сома602021863
КЕҢЕЙТІЛГЕН БАҒДАРЛАМАНЫҢ КӨРСЕТКІШТЕРІ
Реферат (Абстракт) - 2021 жыл
| 01 |
«Етті мал шаруашылығындағы генетикалық ресурстарды сақтау мен жетілдірудің селекциялық процесін тиімді басқарудың технологияларын әзірлеу» |
«Жәңгір Хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамы |
Наметов Аскар Мырзахметович |
Қазақтың ақбас, әулиекөл, герефорд, абердин-ангус, қалмақ тұқымдарының шаруашылық-пайдалы белгілерін жетілдірудің ғылыми және экономикалық негізделген селекциялық бағдарламалары әзірленетін болады, олар қолда бар гендік қорды сақтауға мүмкіндік береді және ұсынылатын іс-шараларды сақтаған кезде ірі қара малдың ет өнімділігі, өсімін молайту қабілеті артады. Гендік қорды сақтау және кеңейту мақсатында жаңа жоғары өнімді генотиптерді және ірі қара малдың қазақтың ақбас, әулиекөл, герефорд, ангус, қалмақ тұқымдарының үздік тұқымдық бұқаларын анықтау бойынша зерттеулер жүргізілетін болады. Мақсатты селекциялық-асыл тұқымдық жұмыс жүргізу үшін ірі қара малдың етті тұқымдарының (қазақтың ақбас, әулиекөл, герефорд, ангус, қалмақ) аса көрнекті дарақтарының санын сақтау және одан әрі ұлғайту мүмкіндігі жасалатын болады. Қазақтың ақбас, әулиекөл, герефорд, ангус, қалмақ тұқымды ірі қара малын өсірудің экономикалық тиімділігі зерттеленетін болады.
Қазақстанда алғаш рет өнімді көрсеткіштер бойынша BLUP (ең үздік желілік орналастырылмаған болжам) әдісіне негізделген етті тұқымды жануарлардың асыл тұқымдық құндылығын есептеу бойынша отандық бағдарламалық өнім әзірленетін болады. Қазақстанның түрлі өңірлерінде (кемінде 4 шаруашылықта) GrowSafe азықтың жемділігін жеке есепке алудың және стресссіз жеке өлшеудің инновациялық жүйесін қолдана отырып, қазақтың ақбас тұқымды бұқашықтарының өз өнімділігі бойынша сынақ, бұқашықтардың жаңадан алынған ұрығының сапасын бағалау, отандық зертханада STR-маркерлермен молекулярлық генетикалық сараптама көмегімен шығу тегінің дұрыстығын растау жүргізілетін болады.
Қазақтың ақбас (320 000 бастан кем емес), әулиекөл (60 000 бастан кем емес), герефорд (60 000 бастан кем емес), абердин-ангус (110 000 бастан кем емес), қалмақ (10 000 бастан кем емес) тұқымдары үшін алты шаруашылық-пайдалы белгілері бойынша BLUP әдісімен асыл тұқымдық құндылық индекстерінің есебі жүргізілетін болады (туу, төлдеу кезіндегі тірі салмақтар, 12 ай., 5 жастағы ересек жануарлар, сиырлардың сүттілігі және жас жануарлардың орташа тәуліктік өсуі). Селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпараттық базасында (САТЖАБ) жануарлардың референттік базасы қалыптастырылатын болады.
Әкелінген етті мал басының аурулары зерделенеді, 2017-2021ж.ж. бейімделу кезеңінде етті бағыттағы мал тұқымдарының импорттық мал басы арасындағы әртүрлі аурулардың статистикалық деректерінің мониторингі нәтижелері негізінде осы ауруларды емдеу және алдын алу тәсілдері ұсынылады, етті мал шаруашылығының климаттық аймағында эпизоотологиялық зерттеуге талдау жүргізіледі, әкелінген етті өнімділік бағытындағы жануарлар ауруларының нозогеографиялық картасы, етті мал басының физиологиялық және иммундық мәртебесі скринингі жасалады. Бейімдеу сапасына бағалау жануарларды жерсіндіру процесінің қанның морфологиялық және биохимиялық көрсеткіштерінің деңгейіне әсерін талдау арқылы берілетін болады. Әкелінген мал басынан жұқпалы және жұқпалы емес этиология ауруларын емдеу және алдын алу жөніндегі ветеринариялық және зоотехникалық іс-шаралардың және ұсынымдардың ғылыми негізделген жоспары әзірленетін болады.
Селекциялық жетістіктерге өтінімдер беріліп, 4 патент алынатын болады.
Қазақтың ақбас, әулиекөл, герефорд, абердин-ангус, қалмақ тұқымдарын жетілдіру бойынша 5 селекциялық бағдарлама әзірленетін болады.
Бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша жедел сынау және бұқашықтарды ұрпақтарының сапасы бойынша бағалау жөнінде әдістемелік басшылық әзірленетін болады.
Бағдарлама бойынша ғылыми зерттеулер жүргізуге кемінде 3 PhD докторанты және 5 магистрант тартылатын болады.
Нөлдік емес импакт-факторы бар рецензияланатын шетелдік ғылыми басылымдарда кемінде 4 мақала немесе шолу, Q 3-тен төмен емес және КОКСОН ұсынған шетелдік және отандық басылымдарда кемінде 8 жарияланым жарияланады.
Кемінде 3 семинар мен оқыту тренингтері өткізіледі. |
| 01.01 |
«Етті мал шаруашылығындағы генетикалық ресурстарды сақтау мен жетілдірудің селекциялық процесін тиімді басқарудың технологияларын әзірлеу» |
«Жәңгір Хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамы |
Наметов Аскар Мырзахметович |
Қазақтың ақбас, әулиекөл, герефорд, ангус, қалмақ тұқымды ірі қара малын кемінде 10 шаруашылықта өсірудің экономикалық тиімділігі есептелетін болады. Селекциялық-асыл тұқымдық жұмысты жетілдіру жөніндегі 5 бағдарламаны әзірлеу бойынша жұмыстар басталады
Өз өнімділігі бойынша бағаланатын қазақтың ақбас, әулиекөл, герефорд, ангус, қалмақ тұқымдарының етті бұқашықтарының және ұрпақтарының сапасы бойынша асыл тұқымдық құндылығын есептеу бойынша бағдарламалық өнімді әзірлеу бойынша жұмыс басталады. Деректерді асылдандыру және асылдандыру жұмысының ақпараттық базасымен (САТЖАБ) интеграциялау үшін .CSV форматта түсіру әзірленетін болады .
Ақмола, Павлодар, Батыс Қазақстан, Шығыс Қазақстан облыстарындағы 4 шаруашылықта GrowSafe жүйесін пайдалана отырып, 2021 жылы туған бұқалар (кемінде 400 бас) өз өнімділігі бойынша сынақтан өткізілетін болады. Өз өнімділігі бойынша сыналатын қазақ ақбас тұқымының кемінде 200 бұқашығының шығу тегінің дұрыстығы айқындалатын болады.
Әулиекөл тұқымының 2021 жылы туған бұқашықтары (кемінде 200 бас) өз өнімділігі бойынша сынаққа қойылатын болады.
GrowSafe жүйесі сатып алынады.
Ұрпақтарының сапасы бойынша 4 тұқымдық бұқаларды бағалау бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстары басталды
Тірі салмақтың орташа тәуліктік өсуінің қосымша көрсеткішін қосу арқылы ет тұқымдарының асыл тұқымдық құндылығын индекстік бағалау әдістемесі жетілдірілетін болады.
Қазақтың ақбас (320 000 бастан кем емес), әулиекөл (60 000 бастан кем емес), герефорд (60 000 бастан кем емес), абердин-ангус (110 000 бастан кем емес), қалмақ (10 000 бастан кем емес) тұқымдары үшін алты шаруашылық-пайдалы белгілері бойынша BLUP әдісімен асыл тұқымдық құндылық индекстерінің есебі жүргізілетін болады (туу, төлдеу кезіндегі тірі салмақтар, 12 ай., 5 жастағы ересек жануарлар, сиырлардың сүттілігі және жас жануарлардың орташа тәуліктік өсуі). Селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпараттық базасында (САТЖАБ) жануарлардың референттік базасы қалыптастырылатын болады
Кемінде 5 шаруашылықта ет тұқымдарының импортталған мал басының аурулары мен бейімделу сапасы зерделенетін болады.
Жануарларды жерсіндіру процесінің қанның морфологиялық және биохимиялық көрсеткіштерінің деңгейіне әсерін талдай отырып, бейімделу сапасына баға беріледі. Әкелінген мал басынан жұқпалы және жұқпалы емес этиология ауруларын емдеу және алдын алу жөніндегі ветеринариялық және зоотехникалық іс-шаралардың және ұсынымдардың ғылыми негізделген жоспары әзірленетін болады
КОКСОН ұсынған шетелдік және отандық басылымдарда кемінде 2 жарияланым жарияланады. ГОСТ 7.32-2017 сәйкес 2021 жылға жылдық есеп ұсынылады. |
| 01.02. |
«Етті мал шаруашылығындағы генетикалық ресурстарды сақтау мен жетілдірудің селекциялық процесін тиімді басқарудың технологияларын әзірлеу» |
«Жәңгір Хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамы |
Наметов Аскар Мырзахметович |
Қазақтың ақбас, әулиекөл, герефорд, ангус, қалмақ тұқымды ірі қара малын кемінде 10 шаруашылықта өсірудің экономикалық тиімділігі есептелетін болады. Селекциялық-асыл тұқымдық жұмысты жетілдіру жөніндегі 5 бағдарламаны әзірлеу бойынша жұмыстар басталады.
Өз өнімділігі бойынша бағаланатын қазақ ақбас, әулиекөл, герефорд, ангус, қалмақ тұқымдарының етті бұқашықтарының және ұрпақтарының сапасы бойынша бұқалардың асыл тұқымдық құндылығын есептеу жөніндегі бағдарламалық өнімді әзірлеу бойынша жұмыстар жалғастырылатын болады.
Ақмола, Павлодар, Батыс Қазақстан, Шығыс Қазақстан облыстарының 4 шаруашылықтарында GrowSafe жүйесін пайдалана отырып, қазақтың ақбас тұқымының өз өнімділігі бойынша 2021 жылы туған кемінде 400 бұқашыққа сынақ жүргізілетін болады.
Әулиекөл тұқымының 2021 жылы туған бұқашығы (кемінде 200 бас) өз өнімділігі бойынша сынақтан өткізіледі.
GrowSafe жүйесі 1 шаруашылыққа енгізілетін болады.
Қазақ ақбас тұқымының 2021 жылғы бұқашықтарын өз өнімділігі бойынша GrowSafe жүйесінің деректерімен сынау және әулиекөл тұқымының 2021 жылғы бұқашықтарын селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпараттық базасына (САТЖАҚ) сынау бойынша деректерді түсіру .CSV форматта біріктіріледі.
Ақмола, Павлодар, Батыс Қазақстан, Шығыс Қазақстан облыстарындағы 5 шаруашылықта GrowSafe жүйесін пайдалана отырып, 2022 жылы туған бұқалар (кемінде 400 бас) өз өнімділігі бойынша сынақтан өткізілетін болады. Өз өнімділігі бойынша сыналатын қазақ ақбас тұқымының кемінде 200 бұқашығының шығу тегінің дұрыстығы анықталатын болады.
Әулиекөл тұқымының 2022 жылы туған бұқашықтары (кемінде 200 бас) өз өнімділігі бойынша сынаққа қойылатын болады.
Ұрпақтарының сапасы бойынша 4 тұқымдық бұқаларды бағалау бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстары жалғастырылды
Қазақтың ақбас (320 000 бастан кем емес), әулиекөл (60 000 бастан кем емес), герефорд (60 000 бастан кем емес), абердин-ангус (110 000 бастан кем емес), қалмақ (10 000 бастан кем емес) тұқымдары үшін алты шаруашылық-пайдалы белгілері бойынша BLUP әдісімен асыл тұқымдық құндылық индекстерінің есебі жүргізілетін болады (туу, төлдеу кезіндегі тірі салмақтар, 12 ай., 5 жастағы ересек жануарлар, сиырлардың сүттілігі және жас жануарлардың орташа тәуліктік өсуі). Селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпараттық базасында (САТЖАБ) жануарлардың референттік базасы қалыптастырылатын болады
Жануарларды жерсіндіру процесінің қанның морфологиялық және биохимиялық көрсеткіштерінің деңгейіне әсерін талдай отырып, бейімделу сапасына баға беріледі.Әкелінген мал басынан жұқпалы және жұқпалы емес этиология ауруларын емдеу және алдын алу жөніндегі ветеринариялық және зоотехникалық іс-шаралардың және ұсынымдардың ғылыми негізделген жоспары әзірленетін болады.
Нөлдік емес импакт-факторы бар рецензияланатын шетелдік ғылыми басылымдарда кемінде 2 мақала немесе шолу, Q 3-тен төмен емес және КОКСОН ұсынған шетелдік және отандық басылымдарда кемінде 3 жарияланым жарияланады. ГОСТ 7.32-2017 сәйкес 2022 жылға жылдық есеп ұсынылады. |
| 01.03 |
«Етті мал шаруашылығындағы генетикалық ресурстарды сақтау мен жетілдірудің селекциялық процесін тиімді басқарудың технологияларын әзірлеу» |
«Жәңгір Хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамы |
Наметов Аскар Мырзахметович |
Қазақтың ақбас, әулиекөл, герефорд, ангус, қалмақ тұқымды ірі қара малын кемінде 10 шаруашылықта өсірудің экономикалық тиімділігі есептелетін болады. Селекциялық-асылдандыру жұмысын жетілдіру бойынша 5 бағдарлама әзірленетін болады.
Өз өнімділігі бойынша бағаланатын қазақтың ақбас, әулиекөл, герефорд, ангус, қалмақ тұқымдарының етті бұқашықтарының және ұрпақтарының сапасы бойынша бұқалардың асыл тұқымдық құндылығын есептеу бойынша бағдарламалық өнім әзірленетін болады.
Ақмола, Павлодар, Батыс Қазақстан, Шығыс Қазақстан облыстарының 5 шаруашылықтарында GrowSafe жүйесін пайдалана отырып, қазақтың ақбас тұқымының өз өнімділігі бойынша 2022 жылы туған кемінде 400 бұқашыққа сынақ жүргізілетін болады.
Әулиекөл тұқымының 2022 жылы туған бұқашығы (кемінде 200 бас) өз өнімділігі бойынша сынақтан өткізіледі.
Ұрпақтарының сапасы бойынша 4 тұқымдық бұқа бағаланатын болады.
Қазақ ақбас тұқымының бұқашықтарын өз өнімділігі бойынша GrowSafe жүйесінің деректерімен сынау, әулиекөл тұқымының бұқашықтарын сынау және 4 тұқымдық бұқаларды ұрпақтарының сапасы бойынша селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпараттық базасына (САТЖАБ) бағалау бойынша деректерді түсіру .CSV форматта біріктіріледі.
Қазақтың ақбас (320 000 бастан кем емес), әулиекөл (60 000 бастан кем емес), герефорд (60 000 бастан кем емес), абердин-ангус (110 000 бастан кем емес), қалмақ (10 000 бастан кем емес) тұқымдары үшін алты шаруашылық-пайдалы белгілері бойынша BLUP әдісімен асыл тұқымдық құндылық индекстерінің есебі жүргізілетін болады (туу, төлдеу кезіндегі тірі салмақтар, 12 ай., 5 жастағы ересек жануарлар, сиырлардың сүттілігі және жас жануарлардың орташа тәуліктік өсуі). Селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпараттық базасында (САТЖАБ) жануарлардың референттік базасы қалыптастырылатын болады.
Жануарларды жерсіндіру процесінің қанның морфологиялық және биохимиялық көрсеткіштерінің деңгейіне әсерін талдай отырып, бейімделу сапасына баға беріледі.Әкелінген мал басынан жұқпалы және жұқпалы емес этиология ауруларын емдеу және алдын алу жөніндегі ветеринариялық және зоотехникалық іс-шаралардың және ұсынымдардың ғылыми негізделген жоспары әзірленетін болады.
Селекциялық жетістіктерге өтінімдер беріліп, 4 патент алынатын болады.
Қазақтың ақбас, әулиекөл, герефорд, абердин-ангус, қалмақ тұқымдарын жетілдіру бойынша 5 селекциялық бағдарлама әзірленетін болады.
Бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша жедел сынау және бұқашықтарды ұрпақтарының сапасы бойынша бағалау жөнінде әдістемелік басшылық әзірленетін болады.
Бағдарлама бойынша ғылыми зерттеулер жүргізуге кемінде 3 PhD докторанты және 5 магистрант тартылатын болады.
Нөлдік емес импакт-факторы бар рецензияланатын шетелдік ғылыми басылымдарда кемінде 2 мақала немесе шолу, Q 3-тен төмен емес және КОКСОН ұсынған шетелдік және отандық басылымдарда кемінде 3 жарияланым жарияланады.
Кемінде 3 семинар мен оқыту тренингтері өткізіледі. ГОСТ 7.32-2017 сәйкес 2023 жылға жылдық есеп ұсынылады. |
