Зерттеудің нысаны - резервтік қозғалысқа қазақтардың қатысуын, сондай-ақ нацистік Германияны жеңуге үлес қосатын шетелдік мұрағаттық құжаттар мен материалдар.

Ұлы Отан соғысының архивтік құжаттары бойынша қарсыласу қозғалысында фашизмді және Еуропаның әр түрлі елдеріндегі партизандық күрес топтарын ерлікпен шайқасқан шоғырлану және еңбек лагерьлерінен қашқан қазақтардың бұрынғы рейхтік соғыс тұтқындарының қатысу тарихын жүйелі және жан-жақты зерделеу

Тарихи процесті тарихи-салыстырмалы, тарихи-генетикалық, тарихи-биографиялық, тарихи-типологиялық, тарихи-жүйелік, тарихи қайта құру әдісі ретінде зерттеу әдістері. (Мұрағаттық зерттеу әдісі).

1. Франциядағы қазақтардың 8 жеке жерлеуі табылды. 2. Еуропада жеке немесе жаппай мазарларда жерленген қазақтардың жаңа тізімдерін анықтады. 3. 15 шетелдік мұрағатта ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізілді. Құжаттар жобада 2018 жылдың сәуір-мамыр айларында Ұлыбританияның Ұлттық мұрағаттарында және Франция Ұлттық мұрағатында іздестірілді. 5. «Сандық әлемдегі әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдар» тақырыбында халықаралық дөңгелек үстел ұйымдастырылды. Екінші Дүниежүзілік соғыста қазақтардың шет елдерде сақталуы туралы ешқандай зерттеулер жүргізілген жоқ.

Құрылымдық, технологиялық және техникалық-экономикалық сипаттамалар гуманитарлық ғылымдарға қолданылмайды. Сонымен бірге біз қоғам үшін әлеуметтік-гуманитарлық ерекшеліктер мен маңыздылықтарға ие болдық. Әсіресе, қазақстандықтардың қоғамдық сана-сезімін жаңғырту мақсатында «Рухани загыры» бағдарламасы аясында зерттеу аса маңызды.

Жоба қатысушылары Қазақстан мен шетелдердегі конференциялар, дөңгелек үстелдерде 15 презентация жасады. К.И. Сәтпаевтың ғылыми-зерттеу тобының қатысушылары «Сандық әлемдегі әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар» атты Халықаралық дөңгелек үстел ұйымдастырды, онда қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысына қатысуы талқыланды.

Осы уақытқа дейін қазақстандықтар соғыста жоғалып кеткен туыстарын іздейді, ғылымда бұл тақырып зерттелмеген. Біз ұмытылған атауларды қайтаруымыз керек. Жоба қазақстандық қоғамның әскери-патриоттық және әлеуметтік сұраныстары үшін маңызды.

Зерттеу саласы пәнаралық сипатта және тарих ғылымын, әскери тарихты, әлеуметтік ғылымдарды қамтиды. Зерттеу нәтижелері қазақстандықтарға, студенттерге, магистранттарға және докторанттарға, ғалымдар мен тарихшыларға, сондай-ақ Қазақстан тарихы мен әлемдік тарихқа қызығушылық танытатын кез-келген адамдарға жіберіледі.

Зерттеу немесе дамыту объектілері. Қарсыласу Қозғалысына қазақтардың қатысуын, сонымен қатар, олардың гитлерлік Германияны талқандауға қосқан үлесін ашып көрсететін шетелдік архив құжаттары мен материалдары зерттеу обьектісі болып табылады. Жаңа мәліметтер тарихи әділеттілікті қалпына келтіруге және әскери Еуропада беймәлім болып қалған отандастарымыздың аты-жөндері мен олардың қызметтерін айқындауға көмектеседі.

Пәнаралық жобаның мақсаты шетелдік архивтерден алғаш алынған құжаттар негізінде Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында әртүрлі Еуропа елдерінде концентрациялық және еңбек лагерьлерінен қашып шыққан бұрынғы әскери тұтқын қазақтардың Қарсыласу Қозғалысы мен партизандық топтарда фашизмге қарсы соғысқан ерлік күресінің тарихын жүйелі әрі кешенді зерттеу болып табылады

Жұмыс жүргізудің әдісі мен әдістемесі. Зерттеу негізіне тарихи танымның тарихилық, обьективтілік және басқа да қағидаттарынан тұратын жалпығылыми зеттеу әдістері алынды. Алға қойылған мақсаттарға жету үшін тарихи процестерді зерттеудің мынадай әдістері қолданылады: тарихи-салыстырмалы, тарихи-генетикалық, тарихи-биографиялық, тарихи-типологиялық, тарихи-жүйелік, тарихи реконструкция әдісі (Archival research method). Бұдан бөлек, зерттеулерде салыстырмалы әдіс пайдалынылады, себеп-салдарлық және жүйелік анализ қолданылады, сол арқылы біз әртүрлі архивтік және электронды (цифрланған) дереккөздерінен алынған ақпараттарды пайдалана отырып, тұтас картинаны құрастыра аламыз.

2019 ж. мамырда Италияда кешенді экспедиция алғаш жүргізілді. Қазақстанда, Түркияда, Ресейде 9 мақала жарияланды, публикацияға дайындалды: 2 мақала импакт-фактормен Web of Science, Scopus мәлімет базасындағы жұрналдарда; 2 – ҚР БҒМ БҒСБК ұсынған жұрналдарда; 2 – Ресей жұрналдарында (РИНЦ); 3 баяндама халықаралық конференциялардың жинақтарында. Қазақстанда 2 халықаралық конференцияларға, 2019 ж. қазанда Вашингтонда (АҚШ) жыл сайын өтетін CESS конференциясына қатысты. 2019 ж. 3 мамырда «Казахи во Второй Мировой войне: документы из зарубежных архивов». Сборник документов. Т.1. – Алматы, 2018. – 375 с.» Құжаттар жинағының Париждегі презентациясы өтті. Тарихнамалық жаңа ізденістер жүргізілді. 2020 ж. «Казахи во Второй Мировой войне: документы из зарубежных архивов». Сборник документов. Т. 2» құжаттар жинағын жарыққа шығаруды дайындаймыз. Алғаш рет Орталық және Солтүстік Италияда қозғалысқа қатысқан 59 қазақтың аты-жөні, қызметі анықталды, идентификацияланды. Мәліметтердің 4 базасы құрастырылған: Италиядағы партизандық күреске қатысқан, бұрынғы əскери тұтқын қазақтар; Италиядағы фашизмге қарсы күресте қаза тапқан қазақтар; Италиядағы Қарсыласу қозғалысына қатысқан қазақтардың жерленген орындары; Финляндиядағы лагерлерде қаза тапқан қазақстандық əскери тұтқындар. Кеңестік әскери тұтқындарды репатриациялаудың Иран, АҚШ арқылы өткен жаңа жолдары анықталды. Батыс Еуропада Қарсыласу қозғалысына қазақтардың қатысуының, жерленген орындарының интерактивтік картасы жасалуда.

Негізгі конструктивтік, технологиялық және техникалық-экономикалық характеристикалары. Конструктивтік, технологиялық және техникалық-экономикалық характеристикалар гуманитарлық ғылым зерттеулеріне жатпайды. Оның орнына біздің зерттеулердің әлеуметтік-гуманитарлық характеристикалары мен қоғам үшін маңыздылығы бар. Әсіресе бұл зерттеулердің «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында қазақстандықтардың қоғамдық санасын жаңғыртуда, сонымен қатар, Қазақстан Республикасының жастарын әскери-патриоттық тәрбиелеуде маңызы өте зор болып табылады.

Енгізу деңгейі. Зерттеулердің нәтижелері «Фэйсбук» әлеуметтік желісінде жарияланып тұрады, онда «Қазақстандықтардың Еуразия елдерінде Екінші Дүниежүзілік соғысқа қатысуы» атты топ құрылған, 208 қатысушы тіркелген. Көптеген қазақстандықтар бүгінге дейін соғыстың алғашқы күндерінде-ақ және содан кейін хабарсыз жоғалып кеткен туысқандарын іздеу үстінде. Сондықтан, топтағы пайдаланушылар, осы бір сұрапыл соғысқа қатысқан туысқандары мен жақындары жайлы өздерінде бар қызықты құжаттар мен ақпараттарды жіберіп, немесе Фейсбукта жариялап тұрады. Ұлы қасірет туралы, соғысып, қаза болған және ескі фотографиялар мен материалдарда «қайта тірілген» әке мен аталарымыздың, шеше мен әжелеріміздің өшпес ерлігі туралы шындықты әңгімелейді. Жобаға қатысушылар Қазақстан мен АҚШ-та халықаралық және республикалық конференцияларда 4 баяндама жасады, Францияда 1 презентация өткізді. Кеңес халқының фашистік Германияны тізе бүктірген Ұлы Жеңіс күні қарсаңында Қазақстан Республикасының Франциядағы, Италиядағы, Норвегиядағы және басқа елдердегі елшіліктерімен үнемі тығыз байланыс орнатылады. Сонымен бірге, зерттеу нәтижелерін кеңінен насихаттау үшін мақалалар, БАҚ беттерінде сұқбаттар жарияланып тұрады. Шыққаны жайлы мәліметтер Б Қосымшасында берілген. Бұдан бөлек, жаңа мәліметтер Сәтбаев университетінде «Қазақстанның қазіргі заманғы тарихы» пәні бойынша практикалық сабақтарда оқу процесіне енгізіледі.

2019 жыл бойынша ҒЗЖ нәтижелері еуропалық елдерде Италиядағы, Финляндиядағы Екінші Дүниежүзілік соғысқа қатысушы қазақтардың жаңа тізімдері болып табылады, оны жобаға қатысушылар шетел архивтерінен тауып, мұқият зерттеген құжаттар мен материалдардың негізінде құрастырған. Италияда жүргізілген кешенді экспедиция елімізде бұрын беймәлім болып келген отандастарымыздың жерленген орындарын анықтауға мүмкіндік берді. Италиядағы Қарсыласу қозғалысына қатысқан қазақтар туралы Istituto storico della Resistenzain Toscana, Istituto Storico Parri Emilia-Romagna архивтерінен табылған құжаттар алғаш рет ғылыми айналымға енгізілді. Жұмыстың экономикалық тиімділігі немесе маңыздылығы. Қазақстандықтар қазірге дейін соғыста жоғалған туысқандарын іздестіруде, ғылымда бұл тақырып зерттелмеген. Бізге ұмытылған есімдерді қайтару қажет. Жоба қазақстандық қоғамның әскери-патриоттық және әлеуметтік сұранысы үшін маңызды. Бұл – мемлекеттік және мемлекетаралық маңызды іс. Екінші Дүниежүзілік соғыс кезінде Францияны, Бельгияны, Норвегияны, Грецияны, Италияны, Югославияны, басқа да Еуропа елдерін азат етуге қатысқан қазақтар туралы тарихи фактілер, шынайы ақпараттар Қазақстан мен осы елдердің қарым-қатынастарын нығайтады, сонымен бірге Қазақстанның әлемдік аренадағы мәртебесін көтереді. Қазақстан Республикасының Президенті мен үкіметінің қойған Қазақстанның әлемдік қауымдастықтағы обьективті имиджін қалыптастыру приоритетті міндетін іске асыруға толық және көрнекі түрде ықпал етеді.

Қолдану аясы. Зерттеудің қолдану аясы пәнаралық сипат алады және тарих ғылымын, әскери тарихты, әлеуметтік ғылымдарды қамтиды. Зерттеу нәтижелері қазақстандықтарға, студенттерге, магистранттар мен докторанттарға, ғалым-тарихшыларға, сонымен қатар, Қазақстан тарихы мен әлемдік тарихқа қызығатын оқырмандарға бағытталады.

Зерттеу обьектісі қазақтардың Қарсыластық Қозғалысына қатысуын, сондай-ақ олардың гитлерлік Германияны талқандауға қосқан үлесін ашып көрсететін шетелдік мұрағаттық құжаттар мен материалдар болып табылады

Пәнаралық жобаның мақсаты  Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде концентрациялық және еңбек лагерлерінен қашып, Еуропаның әр елдерінде Қарсыластық Қозғалыс пен партизандық әскери топтарда фашистерге қарсы қаһармандықпен соғысқан қазақтардың тарихын шетел мұрағаттарынан алынған құжаттар арқылы жүйелі және кешенді зерттеу.

Жұмысты жүргізудің әдістері немесе әдіснамасы: Зерттеу үдерісінде теориялық, іздеу, археографиялық және жүйелі-сараптамалық жұмыстары жүргізілді.

Алғаш рет 18 шетелдік мұрағаттар мен мәлімет базаларынан құжаттар жинақталды. 2 құжаттар жинағы және Қазақстанда, Украинада, Түркияда, Ресейде, Моңғолияда 22 мақала жарияланды. Екінші дүниежүзілік соғыстағы қазақтар туралы алғаш рет 8 мәліметтер базасы құрастырылды. Францияда, Бельгияда, Финляндияда, Италияда, Норвегияда және басқа елдерде қазақтардың жерленген орындары алғаш рет табылып, анықталды. Алғаш рет қазақтардың Батыс Еуропа елдерінде Қарсылыстық Қозғалыстарына қатысуы мен жерленген орындарының интерактивтік картасы және видеоролик жасалды. Жобаға қатысушылар Қазақстандағы, Франциядағы, Ұлыбританиядағы, АҚШ-дағы, Түркиядағы, Моңғолиядағы, Украинадағы, Қырғызстандағы, Ресейдегі конференцияларда 25 баяндама жасады.

Конструктивтік, технологиялық және техникалық-экономикалық сипаттамалар гуманитарлық ғылымдар зерттеулеріне жатпайды. Оның орнына, бізде социогуманитарлық сипаттамалар және қоғам үшін маңыздылық бар. Әсіресе бұл зерттеудің қазақстандықтардың қоғамдық санасын жаңғырту мақсатындағы «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында маңызы зор.

Жобаға қатысушылар жоба тақырыбы бойынша 2 құжаттар жинағын және 22 мақала жариялады. Қазақстанда, Ұлыбританияда, АҚШ-та, Түркияда, Моңғолияда, Украинада, Қырғызстанда және Францияда халықаралық және республикалық конференцияларда, дөңгелек үстелдерде 25 баяндама жасады. Зерттеулердің нәтижелері «Фэйсбук» әлеуметтік желісінде жарияланып тұрды, онда «Қазақстандықтардың Еуразия елдерінде Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысуы» атты топ құрылған, 375 қатысушы тіркелген. Қ.И. Сәтбаев атындағы ҚазҰТЗУ-да зерттеу тобының қатысушылары «Цифрлы әлемдегі социо-гуманитарлық ғылымдар» атты Халықаралық дөңгелек үстел ұйыдастырды, онда Екінші дүниежүзілік соғысқа қазақстандықтардың қатысуы мәселесі талқыланды. Сәтбаев университетінде Қазақстан, Ресей, Италия, Израиль, Германия және Қазақстан ғалымдарының қатысуымен «Екінші дүниежүзілік соғыстағы қаһармандық және Қазақстан үлесі (1939-1945 жж.)». – Алматы, 17 қыркүйек 2020 ж. атты Халықаралық ғылыми-теориялық онлайн конференция ұйымдастырылды және өткізілді. Сонымен бірге, зерттеудің нәтижелерін кеңінен таныту үшін БАҚ беттерінде мақалалар, сұхбаттар жарияланды. Бұдан бөлек, жаңа мәліметтер Сәтбаев университетінде «Қазақстанның қазіргі заманғы тарихы» пәні бойынша практикалық сабақтарда оқу үдерісіне енгізілді. Интерактивті тақта және бейнеролик жасалды. Жоба орындаушылары Франциядағы, Италиядағы Норвегиядағы және басқа елдердегі Қазақстан елшіліктерімен үнемі тығыз байланыс жасап тұрады.

Қазірге дейін қазақстандықтар соғыста жоғалған туыстарын іздеуде, ал ғылымында бұл тақырып аз зерттелген. Ұмытылған есімдерді қайтару қажет. Жоба қазақстандық қоғамның әскери-патриоттық, әлеуметтік сұранысы үшін маңызды.

Зерттеудің қолдану аясы пәнаралық сипат алады және тарих ғылымдарын, соғыс тарихын, әлеуметтік ғылымдарды қамтиды. Зерттеудің нәтижелері қазақстандықтарға, студенттерге, магистранттар мен докторанттарға, ғалым-тарихшылырға, сондай-ақ барлық Қазақстан тарихы мен дүниежүзі тарихына қызығушыларға бағытталған.