ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ


ЖТНBR05236291, Мемлекеттік тіркеу нөмірі0118РК00873

АтауыТянь-Шань биік таулы ғылыми станциясындағы ғарыш сәулелері физикасы, астофизикасы бойынша перспективті іргелі зерттеулер

Басымдық бағытыИнформационные, телекоммуникационные и космические технологии, научные исследования в области естественных наук/Научные исследования в области естественных наук

Зерттеу типі/түріІргелі эксперименттік

Өтінім берушіТоварищество с ограниченной ответственностью "Физико-технический Институт"

Ғылыми жетекшіСадыков Турлан Хамзинович

МҒТС балдары32

Жалпы бекітілген сома165000000


Күтілетін нәтижелер

Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде: ─ 1017 эВ жоғары энергиялар кезінде КАН мультимодалды импульстары бойынша жаңа нәтижелер; ─ бірінші ретті ғарыш сәулелері анизотропиясының химиялық құрамы мен дәрежесі бойынша жаңа мәліметтер; ─ жоғары энергиялар кезіндегі КАН тар алдыңғы конусындағы энергетикалық және геометриялық құрылымдар; ─ жоғары энергиялы ғарыш сәулелері мюондары өтуінен туындаған процестер мен деформациялық процестер негізінде жер қыртыстарының кернеулік дәрежесі туралы алынатын жаңа мәліметтер алынады. Барлық жұмыстар негізінен бағдарламаға және Келісім-шартқа сәйкес орындалатынын айта кеткен жөн.



КЕҢЕЙТІЛГЕН БАҒДАРЛАМАНЫҢ КӨРСЕТКІШТЕРІ

Реферат (Абстракт) - 2018 жыл

Зерттеу, әзірлеу немесе жобалау объектісі

Энергиясы 1017 эВ жоғары КАН мультимодальды импульстары. Бастапқы ғарыштық сәулеленудің химиялық құрамы мен анизотропиясының дәрежесі. КАН алдыңғы тар конусынан бөлшектердің үлестірілулеріндегі корреляция. Жоғары энергиялы ҒС мюондардың өтуі кезінде жер қыртысында болатын акустикалық сигналдар.

Жұмыс мақсаты

1017 эВ жоғары энергияларда кең атмосфералық нөсерлердегі мультимодальды импульстарды зерделеу. Бастапқы ғарыштық сәулеленудің химиялық құрамы мен анизотропия дәрежесінің жай-күйі. Жоғары энергияларда КАН алдыңғы тар конусынан бөлшектердің үлестірілулерінде жекелеген оқиғалардағы көп бөлшекті геометриялық және энергетикалық корреляцияларды зерделеу. Жоғары энергиялы ғарыштық сәулелер мюондарының өтуінен туындаған процестер негізінде жер қыртысындағы акустикалық сигналдарды зерттеу.

Зерттеу әдістері

Теориялық, эксперименттік, компьютерлік

Алынған нәтижелер мен олардың жаңалығы

Жасалған бағдарламалар: оқиғаларды қарап шығу және іріктеу. Барлық 18 детекторда қондырғының 10 нүктесінде зарядталған бөлшектер ағындары тіркелген КАН анықталды. Бұл Unusual-оқиғаға 21018 эв энергиялы Un133 деген ат берілді. Un133 оқиғасын өңдеу және талдау Unusual-оқиғалардағы импульстар пішінінің өзгеру сипатын түсінуге мүмкіндік берді. Энергия тұтынуы төмен заманауи микропроцессорлық техника негізінде бірыңғай тіркеу жүйесі құрылды: электрондық-фотонды, КАН адронды және нейтронды құрауышы. Синхронды жұмыс істейтін детекторлар жүйесінде КАН электрондық-фотонды, адрондық және нейтрондық құрауыштарын бір уақытта тіркеу үшін деректер базасы мен програмалық жасақтама құрылды. 7-ші және 8-ші қатарлы гибридтік иондаушы Адрон-55 калориметрі арналарының электроникасын жобалау, жасау және калибрлеу жүргізілді. Адрондық блогында іске қосу-баптау жұмыстары жүргізілді. Адрон-55 қондырғысының гамма және адрондық блоктары деректерінің амплитудасын талдау үшін программа әзірленді. Ғарыштық сәулелер мюондарының сейсмикалық белсенді аймақтардағы жер қыртысының кернеулі-деформацияланған күйіне ықпалы бойынша теориялық және эксперименттік зерттеулер нәтижелері жүйелендірілді. Жер қыртысына енетін, КАН пайда болған жоғары энергиялы ғарыштық сәулелер мюондары ағынын жер сілкінісі ошақтарының қалыптасу тереңдігінде тау жынысы кернеуінің деңгейін мониторингілеу үшін пайдалануға болатыны көрсетілді.

Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Орнату Көкжиек-Т құрылды 20 СО-детекторлар, предназначеные үшін тіркеу уақыты ағындарын зарядталған бөлшектердің ШАЛ үлкен қашықтықтарда осінен қалды. Әрбір детектор тұрады пластиналар полистирол өлшемі 1001005 см3 және фотоэлектронного умножителя. Екі СО-детекторах тұтану жарық тіркеледі фотоэлектронными умножителями Hamamatsu H6527 RA3168 бар диаметрі 12 см-18 СО-детекторах тұтану жарық тіркеледі фотоэлектронными умножителями ҚЭБ-49Б бар, диаметрі 15 см. Негізінде қазіргі заманғы микропроцессорлық техниканы энергия тұтынудың төмендігімен құрылған жүйесі бірыңғай тіркеу: электронды фотонной, адронной және нейтрондық компонент ШАЛ.

Тиімділігі

Белгіленген 10 күн батареяларын ауыстыру және қазіргі заманғы микропроцессорлық техника снизила энергия тұтыну 15 процентке.

Қолдану облысы

Жоғары энергиялы адрондық процестердің теориялық физикасы, ғарыштық сәулелердің және жоғары энергиялардың эксперименттік физикасы, астрофизика, атмосфера және сейсмология физикасы.

Реферат (Абстракт) - 2019 жыл

Зерттеу, әзірлеу немесе жобалау объектісі

Энергиясы 1017 эВ жоғары КАН мультимодальды импульстары. Бастапқы ғарыштық сәулеленудің химиялық құрамы мен анизотропиясының дәрежесі. КАН алдыңғы тар конусынан бөлшектердің үлестірілулеріндегі корреляциялар. Жоғары энергиялы ҒС мюондардың өтуі кезінде жер қыртысында болатын акустикалық сигналдар.

Жұмыс мақсаты

Жаңа кескіндемеде 500 сағат ішінде 1017 эВ жоғары энергияларда кең атмосфералық нөсерлердегі мультимодальды импульстарды зерделеу. КАН құрауыштарын бір уақытта тіркеу кезінде алынған эксперименттік деректерді зерттеу. Нейтрондық құрауышты тіркеу үшін арналар электроникасын құру. КАН алдыңғы тар конусының геометриялық корреляциясын зерттеу. ТШБТҒС аумағында сапалы жаңа MAC2 мониторингілеу жүйесін (2 микрофонды Mюондар-Акустикалық Сигналдар) пайдалануға беру және іске қосылуын жүзеге асыру.

Зерттеу әдістері

теориялық, эксперименттік, компьютерлік

Алынған нәтижелер мен олардың жаңалығы

1 Жаңа кескіндемедегі қондырғыны 500 сағат ішінде іске қоу жүргізілді. Қондырғының 703,2 сағат жұмысы кезеңінде тіркелген 9929 оқиға қаралды. Бимодальды импульстарымен 368 оқиға пысықталды. 2 КАН құрауыштарын бір уақытта тіркеу кезінде алынған эксперименттік деректер зерттелді. КАН ағындарының өтуі кезінде байқалған ρ бөлшектер ағынының тығыздығы есептелді. Тянь-Шань станциясының нөсерлі қондырғысымен бірлескен экспериментте энергетикалық аз шекті әртүрлі детекторларды қолдану, қуатты КАН өтуімен байланысты тривиал емес эффектілерді анықтауға мүмкіндік берді. 3 Нейтрондық құрауышты тіркеу үшін арналар электроникасы құрылды. КАН алдыңғы тар конусының геометриялық корреляциясы зерттелді. Нейтрондық құрауышты тіркеу үшін арналар электроникасының 42 детекторлық модулі құрылды: модельде 10 Гейгер есептеуішітен және 1 гелийлі есептеуіші болады. Жеке оқиғаға арналған «АДРОН-55» қондырғысының гамма және адрон блоктатары деректерінің координаттарын талдау программасы әзірленді. 4 ТШБТҒС аумағында сапалы жаңа MAC2 мониторингілеу жүйесі (2 микрофонды Mюондар-Акустикалық Сигналдар) пайдалануға берілді және іске қосылуы жүзеге асырылды. Электрондық блокты әзірлеу және дайындау, акустикалық жабдықты монтаждау бойынша орындалған жұмыстар және өткізілген тестілік өлшеулер штольня мен ұңғымада 1,5-10 кГц жиілік ауқымында геоакустикалық эмиссияны іске қосуды және үздіксіз мониторингілеуді қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. Ұңғыманы тазарту үшін арнайы жұмыстар жүргізілді.

Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Жоғары және асқын-жоғары энергиялы бөлшектер мен ғарыштық сәулелер физикасы бойынша зерттеулерді одан әрі дамыту адрондық процестер физикасының, астрофизиканың, атмосфера, сейсмология және космология физикасының іргелі мәселелерін шешеді.

Енгізу дәрежесі

жоқ

Тиімділігі

Ғылыми-зерттеу инфрақұрылымын дамыту мен біздің аймақтың бірыңғай ғылыми-білім беруші кеңістігін қалыптастыру.

Қолдану облысы

Жоғары энергиялы адрондық процестердің теориялық физикасы, ғарыштық сәулелердің және жоғары энергиялардың эксперименттік физикасы, астрофизика, атмосфера және сейсмология физикасы.

2020 жылға арналған есепті көшіру (Орыс тілінде) 2020 жылға арналған есепті көшіру (Ағылшын тілінде)

Реферат (Абстракт) - 2020 жыл

Зерттеу, әзірлеу немесе жобалау объектісі

Мультимодальды КАН импульстері, КАН қасиеттері, кең атмосфералық нөсердің алдыңғы тар конусы, жер қыртысындағы акустикалық сигналдар.

Жұмыс мақсаты

Горизонт-Т, нөсерлік қондырғысы, «АДРОН-55» және МАС1- МАС2 бақылау жүйесі қондырғыларынан энергия қуаты 1018 эВ дейінгі оқиғаларды талдау, таңдау және пайдалану жұмыстарын жүргізу.

Зерттеу әдістері

теориялық, тәжірибелік, компьютерлік.

Алынған нәтижелер мен олардың жаңалығы

Горизонт-Т қондырғысынан қуаты 1018 эВ дейінгі оқиғаларды пайдалану, талдау және таңдау жүзеге асырылды. Жоғары өлшеу дәлдігімен жинақталған эксперименттік мәліметтер негізінде шамамен 1012 эВ бөлшектердің массалары бағаланды. Нөсерлі қондырғысының бастапқы ғарыштық нөсер сипаттамаларына модельдеу нәтижелері бар салыстырмалы талдау жүргізілді. Есептеу нәтижелерін нөсерлі қондырғысының деректерімен салыстыра талдағанда, жақсы үйлесетінін көрсетті. «АДРОН-55» қондырғысы физикалық түрде іске қосылып, оның барлық детекорларындағы деректерді бірлесіп талдау жүргізілді. Нөлдік банктің мәліметтері бойынша оқиғаларды көзбен көру, таңдау және талдау үшін бағдарламалық интерфейс жасалды. Жер қыртысының акустикалық эмиссиясы және өңірдің сейсмикалық белсенділігі бойынша деректер базасы құрылды. МАС1 және МАС2 бақылаушы жүйелерінің эксперименттік деректерін талдауға арналған бағдарламалық кешен әзірленді.

Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Детекторлар алаңының одан әрі ұлғаюына байланысты 3∙1015 эВ энергиядан жоғары қуатты өзара әрекеттесу саны жылына 3500-ден астам оқиғаны құрайды деп күтілуде, ал бұл дегеніміз - жоғары энергиялардың физикасы мен астрофизикасы саласындағы жаңа білім.

Тиімділігі

Жоғары және аса жоғары энергиялардың элементар бөлшектер физикасы мен ғарыш сәулелері бойынша зерттеулерді дамыту адрондық процестер физикасының, астрофизиканың, атмосфера физикасының, сейсмология мен космологияның іргелі мәселелерін шешеді.

Қолдану облысы

Теориялық физика, ғарыштық сәулелер мен жоғары энергия физикасы, астрофизика, атмосфера физикасы және сейсмология.

Тапсырманың шифры, жұмыстар кезеңдері Тапсырманың, этаптың аталымы Тапсырманы, жұмыстардың кезеңін орындайтын ұйымның аббревиатурасы Тапсырма, жұмыстың кезеңі басшысының тегі, аты, әкесінің аты, ғылыми дәрежесі, лауазымы Күтілетін нәтижелер
01 1017 эВ жоғары энергиялар кезіндегі ғарыш сәулелеріндегі жаңа процестерді зерттеу "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Горизонт-Т қондырғысының жаңа конфигурациясы жасалады. Жаңа конфигурациядағы қондырғыны 500 сағат бойы пайдалану жүргізілетін болады. Қондырғыны 1000 сағат бойы пайдалану жүргізілетін болады.
01.01 Горизонт-Т қондырғысының жаңа конфигурациясы жасау "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Тіркеудің жаңа пункттері үшін детекторлар жасалады. Тіркеу пунктінде орталықтан түрлі қашықтықта СЦ-детекторларын монтаждау жүргізіледі. Қондырғыны 200 сағат бойы пайдалану жүргізілетін болады. 200 сағаттық эксперименттік материалды әзірлеу және талдау жүргізіледі
01.02 Жаңа конфигурациядағы қондырғыны 500сағ бойы пайдалану "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Мультимодальды оқиғаларды (MMО) талдау және жіктеу жүргізіледі. Нөсер осінен 500 м. қашықтықта MMО импульстарының ерекшеліктері зерттеліп, анықталады. MMО келуінің бұрыштық үлестірулеріне есептеулер жүргізіледі. 1016 эВ және одан жоғары энергиялы КАН әртүрлі зениттік бұрыштарда модельдеу жүргізіледі.
01.03 Жаңа конфигурациядағы қондырғыны 1000сағ бойы пайдалану "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Барлық эксперименттік материалдарды өңдеу жүргізіледі. MMО іздестіру және MMО импульстарының параметрлерін анықтау әдістері әзірленетін болады. Энергиясы 1018 эВ дейінгі болатын оқиғаларды талдау және іріктеу жүргізіледі. ММО тудыратын КАН жаңа процестерді іздеу және зерттеу жүргізіледі. «Горизонт-Т» қондырғысында тіркелген КАН деректер банкі құрылады. Қондырғыда алынған деректерден MMО туындауына қабілетті аса ауыр бөлшектердің массасы бағаланатын болады.
02 Ғарыш сәулелерінің бірінші ретті спектрінің сыну облысындағы КАН-дің қасиеттерін кешенді зерттеу (1014-1017эВ). "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Синхронды жұмыс істейтін детекторлар жүйесінде КАН электронды-фотонды, адронды және нейтрондық құрауыштарын бір уақытта тіркеу жүргізіледі. КАН құрауыштарын бір уақытта тіркеудің эксперименттік деректері зерттеледі. Бірінші ретті ғарыш сәулелерінің сипаттамаларын моделдеу нәтижелерімен салыстырмалы талдау жүргізіледі.
02.01 Синхронды жұмыс істейтін детекторлар жүйесінде КАН электронды-фотонды, адронды және нейтрондық құрауыштарын бір уақытта тіркеу жасалды "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Қондырғының орталық бөлігінде КАН электронды-фотон құрауышын (ЭФҚ) тіркеу жүйесі құрылады. КАН адрондық құрауышын тіркеу жүйесі құрылады. Нейтрондар мен олардың гамма-кванттарын бірге алып жүретін тіркеу жүйесі құрылады. Синхронды жұмыс істейтін детекторлар жүйесінде КАН электронды-фотонды, адронды және нейтрондық құрауыштарын бір уақытта тіркеу программалық жасақтамасын әзірлеу жүргізілетін болады.
02.02 КАН бір уақытта тіркелген құрауыштардың эксперименттік деректеріне зерттеу. "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович КАН-ің ЭФҚ құрауыштарын тіркеу жүйесінің эксперименттік деректеріне зерттеу жүргізіледі. КАН адрондық құрауыштарын тіркеу жүйесінің эксперименттік деректеріне зерттеу жүргізіледі. КАН нейтронды және гамма-кванттарын тіркеу жүйесінің эксперименттік деректеріне зерттеу жүргізіледі. КАН тіркелген құрауыштардың эксперименттік деректеріне талдау жүргізіледі
02.03 Бірінші ретті ғарыш сәулелерінің сипаттамаларын моделдеу нәтижелерімен салыстырмалы талдау "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович КАН нейтронды ағындарға және олармен байланысты төмен энергиялы гамма-сәулеленуге ілеспе өтуі бойынша эксперименттік материалға талдау жасалады. Жерасты нейтрондық детекторларында байқалатын нейтрондық оқиғалар бойынша эксперименттік материалдарға талдау, модельдеу нәтижелерімен салыстыру жүргізіледі. КАН электронды-фотондық және адрондық құрауыштырының кеңістіктік-энергетикалық үлестірулеріне талдау жүргізіледі. Галактикалық кеңістіктен КАН келу бағыттарына талдау жүргізіледі.
03 Жоғары энергиялар кезіндегі КАН-дің алдыңғы тар конусынан бөлшектердің үлестірілуінде құрылымды іздеу "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Иондаушы калоримтердің (ИК) 7-ші және 8-ші қатарлы арналарының электроникасы жасалатын болады. Нейрондық құрауыштарды тіркеу үшін арналар электроникасы жасалатын болады. Қондырғыны физикалық іске қосу және «АДРОН 55» қондырғысының барлық детекторларының деректерін бірлесіп талдау жүргізіледі. КАН алдыңғы тар конусының энергетикалық корреляциясы зерттелетін болады. КАН алдыңғы тар конусының геометриялық корреляциясы зерттеледі.
03.01 Иондаушы калоримтердің 7-ші және 8-ші қатарлы арналардың электроникасы жасау. КАН алдыңғы тар конусының энергетикалық корреляцияларын зерттеу "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Иондаушы калоримтердің 7-ші және 8-ші қатарлы арналарының электроникасын жобалау жүргізілетін болады. Иондаушы калоримтердің жалпы схемасында аналогты жады модульдері мен АЦТ модульдері жасалады. Иондаушы калоримтердің 7-ші және 8-ші қатарлы арналарының камераларын орнату және құрастыру жүргізіледі. Адронды блок бойынша іске қосу-баптау жұмыстары жүргізіледі. Алдыңғы тар конуста «АДРОН 55» қондырғысының гамма және адронды блоктары деректерінің амплитудасын талдау бағдарламалары әзірленетін болады. «АДРОН 55» қондырғысының гамма және адронды блоктарының деректерін бойынша алдыңғы тар конуста жекелеген оқиғаларда көп бөлшекті энергетикалық флуктуацияларды іздесіру бағдарламалары әзірленетін болады.
03.02 Нейтрондық құраушыны тіркеуүшін арналар элеткроникасын жасау. КАН алдыңғы тар конусының геометриялық корреляцияларын зерттеу "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Нейтрондық құрауыштарды тіркеу үшін арналардың электроникасын жобалау және жасау жүргізіледі. Нейтрондық құрауыштарды тіркеуге арналған арналар электроникасының 42 детекторлық модулі жасалады: модульде 10 данадан Гейгер есептеуіші және 1 гелий есептеуіші. Нейтрондық құрауыштарды тіркеу үшін калориметрде модульдер орнату жүргізіледі. Нейтрондық құрауыштарды тіркеу үшін арналар электроникасын монтаждау, күйіне келтіру жүргізіледі. Техникалық іске қосу жүзеге асырылады. Алдыңғы тар конуста «АДРОН 55» қондырғысының гамма және адронды блоктары деректерінің координаттарын талдау бағдарламалары әзірленетін болады. «АДРОН-55» қондырғысының адрондық және гамма блоктарының деректері бойынша алдыңғы тар конустында жекелеген оқиғалардағы көп бөлшекті геометриялық флуктуацияларды іздесіру бағдарламалары әзірленетін болады.
03.03 "АДРОН 55" физикалық іске қосу қондырғылары. "АДРОН-55" бірлескен деректерді талдау барлық детекторлар орнату. "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Жаңа кіші жүйелер үшін қосымша тіркеу бағдарламалары жасалады. «АДРОН-55» қондырғысын физикалық іске қосу толық көлемде жүзеге асырылады. КАН энергетикалық спектрлері бойынша қондырғы калибрленетін болады. «АДРОН-55» қондырғысының «тар» конусында көп бөлшекті энергетикалық және геометриялық функциялары мен корреляцияларын іздеу жүргізілетін болады. Коллайдті деректермен «АДРОН-55» қондырғысында алынатын флуктуациялық және корреляциялық нәтижелерді салыстыру жүргізіледі.
04 Жоғары энергиялы ғарыш сәулелерінің мюондарынан туындаған, Алматылық сейсмобелсенді аумақтардағы жер қыртысындағы кернеулілік дәрежесін зерттеу "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович МАС1 (1 микроаясы бар Мюондар - АкустикалықСигналдар) мониторингтік жүйесінде акустикалық эмиссияның амплитудасын өлшеу жүргізіледі. Аймақтың сеймикалық белсенділігіне байланысты акустикалық эмиссияның түрленулері жүргізіледі. ТШБҒС аумағында МАС2 (2 микроаясы бар Мюондар - АкустикалықСигналдар) сапалы жаңа мониторингтік жүйесі пайдалануға енгізіледі және іске қосу жүргізіледі. МАС1 және МАС2 мониторингтік жүйелерімен эксперименттік деректер зерттеліп, талданады.
04.01 МАС1 мониторингтік жүйесінде акустикалық эмиссияның амплитудасын өлшеу. Аймақтың сеймикалық белсенділігіне байланысты акустикалық эмиссияның түрленулері "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Белсенді сейсмикалық аймақтардағы жер қыртысының кернеулік-деформацияланған күйіне ғарыш сәулелері мюондарының жауап беруіне қатысты теориялық және эксперименттік зерттеулерді жүйелендіру жүргізіледі. MAС1 жүйесінің жұмыс істеуі және мониторингтік деректер базасын қалыптастыру үшін бағдарламалық кешен әзірленетін болады. Ғарыштсәулелерінің мюондарын, акустикалық эмиссияны және аймақтық сейсмикалық оқиғаларды зерттеу үшін MAС1 жүйесіне мониторингілеу жүргізіледі. Аймақтың акустикалық эмиссиясы мен сейсмикалық белсенділігі арасындағы корреляцияны табу үшін мониторингтік деректерге талдау жүргізіледі.
04.02 ТШБҒС аумағында МАС2Д мониторингтік жүйесін пайдалану "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович ТШБҒС аумағында МАС2 мониторингтік жүйесі детекторларының аппаратураларын орналастыру үшін инфрақұрылымдық жұмыстар жүргізіледі. Тастақты жыныстың 50 метрден астам тереңдіктегі ұңғымасында акустикалық детекторларды орнату және бейімдеу жүргізіледі. ТШБҒС аумағында МАС2 мониторингтік жүйесі орнатылады және өлшеу жабдықтарын іске қосу-баптау жұмыстары жүргізіледі. ТШБҒС аумағында МАС2 мониторингтік жүйесін апробациялау жүргізіледі.
04.03 МАС1 және МАС2 мониторингтік жүйесімен эксперименттік деректерді зерттеу және талдау "Физика-техникалық институты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Садыков Турлан Хамзинович Жер қыртысының акустикалық эмиссиясы және аймақтың сейсмикалық белсенділігі бойынша деректер базасы құрылады. MAС1 және MAС2 мониторингтік жүйелерінің эксперименттік деректерін талдау үшін бағдарламалық кешен әзірленетін болады. Жер қыртысының және акустикалық эмиссиялардың корреляциясын іздеу үшін MAС1 және MAС2 мониторингтік деректерін талдау жүргізіледі. Аймақтың сейсмикалық белсенділігіне байланысты MAС1 және MAС2 мониторингтік деректеріне талдау жүргізіледі.