ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ
ЖТНAP08855387, Мемлекеттік тіркеу нөмірі0120РК00366
АтауыЖұмсақ бидайдың өнімділігін, сапасын және ауруға төзімділігін арттыру мақсатында гендерді табу үшін топталған ассоциативті карталау
Басымдық бағытыНаука о жизни и здоровье
Зерттеу типі/түріҚолданбалы
Өтінім берушіРеспубликанское Государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт Биологии и биотехнологии растений"
Ғылыми жетекшіТуруспеков Ерлан Кенесбекович
МҒТС балдары32.33
Жалпы бекітілген сома65000000
ҰҒК шешімі
Күтілетін нәтижелер
Алматы және Ақмола облыстарындағы ТАК коллекцияларының далалық зерттеулер нәтижесінде ТАК линияларының орташа өнімділігі Алматы облысындағы ӨББИ коллекциясы үлгілерінің және Ақмола облысындағы АШҒӨО үлгілерінің өнімділігінен асып түскені анықталды. Алынған фенологиялық мәліметтер SNP-маркерлер мен жұмсақ бидай өнімділігінің 10 белгісі арасындағы ассоциацияларды бастапқы талдау үшін қолданылды. Қазақстанның екі өңіріндегі далалық зерттеулер және 8662 полиморфты SNP-маркерлерді пайдалану нәтижелері бойынша АТГТ нәтижесінде зерттелген 10 белгі үшін 80 СБЛ анықталды. Ақмола облысы жағдайында жұмсақ бидай коллекциясын талдау нәтижесінде өнімділіктің 5 белгісі бойынша сандық белгілердің 36 локусы анықталды. Зерттеу нәтижелерін қоршаған ортаның стресстік абиотикалық факторларының тұрақтылығына, гексаплоидты жұмсақ бидайдың маркер-жанама селекциясында тиімді қолдануға болады.
Реферат (Абстракт) - 2020 жыл
Зерттеу, әзірлеу немесе жобалау объектісі
Зерттеу нысаны – 1) Британдық Парагон сортымен 24 ескі және қазіргі сорттар арасындағы будандасу нәтижесінде алынған 300 рекомбинантты-инбредті линиялардан тұратын жаздық жұмсақ ТАК бидайының коллекциясы; 2) Жұмсақ бидайдың, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағында пайдалануға рұқсат етілген 96 сорттары мен линиялары; 3) жұмсақ бидайдың 87 гибридті линиялары.
Жұмыс мақсаты
Жұмыстың мақсаты – Triticum aestivum L. жаздық жұмсақ бидай үшін топтастырылған ассоциативті карталау (ТАК) әдістемесін пайдалану негізінде өнімділік, дән сапасы, тат ауруларына төзімділік компоненттерін қоса алғанда, сандық белгілер локустарының (СБЛ) ДНҚ-маркерлерін және белгілер кешенімен байланысты ерекше гендерді анықтау.
Зерттеу әдістері
Негізгі зерттеу әдістері – ДНҚ бөлу, 1,5% агарозды гельдегі электрофорез, SNP маркерлері негізінде генотиптеу, ТАК популяцияларды пайдалану арқылы QTL карталау және “STRUCTURE”, “TASSEL 5” қолданбалы бағдарламалар негізінде ассоциациялардың толық геномдық талдауы (АТГТ). Егістіктегі сынақтар, өнімділіктің құрылымдық талдауы – Доспехов (1985) әдісі бойынша жасалды. Мәліметтерді статистикалық өңдеу корреляциялық-регрессионды және кластерлік талдау негізінде жүзеге асырылды.
Алынған нәтижелер мен олардың жаңалығы
Алматы және Ақмола облыстарындағы ТАК коллекцияларының далалық зерттеулер нәтижесінде ТАК линияларының орташа өнімділігі Алматы облысындағы ӨББИ коллекциясы үлгілерінің және Ақмола облысындағы АШҒӨО үлгілерінің өнімділігінен асып түскені анықталды. Алынған фенологиялық мәліметтер SNP-маркерлер мен жұмсақ бидай өнімділігінің 10 белгісі арасындағы ассоциацияларды бастапқы талдау үшін қолданылды. Қазақстанның екі өңіріндегі далалық зерттеулер және 8662 полиморфты SNP-маркерлерді пайдалану нәтижелері бойынша АТГТ нәтижесінде зерттелген 10 белгі үшін 80 СБЛ анықталды. Ақмола облысы жағдайында жұмсақ бидай коллекциясын талдау нәтижесінде өнімділіктің 5 белгісі бойынша сандық белгілердің 36 локусы анықталды. Зерттеу нәтижелерін қоршаған ортаның стресстік абиотикалық факторларының тұрақтылығына, гексаплоидты жұмсақ бидайдың маркер-жанама селекциясында тиімді қолдануға болады.
Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштері
Ақмола және Алматы облыстары (2020 ж.) жағдайында өнімділік бойынша сипатталған жаздық жұмсақ бидайдың 480 үлгісінен тұратын коллекция; өнімділік белгілерімен байланысқан 36 сандық белгілер локустары (СБЛ).
Қолдану облысы
Қолдану саласы: генетика, биотехнология, дәнді дақылдардың селекциясы және тұқым шаруашылығы.