ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ
ЖТНAP08957132, Мемлекеттік тіркеу нөмірі0120РК00456
Атауы«Рухани жаңғырудағы Қазақстан ономастикасы: Шығыс Қазақстан облысының латын графикасына негізделген антропонимдер және топонимдер жүйесі»
Басымдық бағытыИсследования в области социальных и гуманитарных наук/Научные основы «Мәңгілік ел» (образование XXI века, фундаментальные и прикладные исследования в области гуманитарных наук)
Зерттеу типі/түріҚолданбалы
Өтінім берушіНекоммерческое акционерное общество «Восточно-Казахстанский университет имени Сарсена Аманжолова»
Ғылыми жетекшіАлимхан Айгуль Асетовна
МҒТС балдары26.66
Жалпы бекітілген сома4995501.12
ҰҒК шешімі
Күтілетін нәтижелер
Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде ономастика, латыннегізді ұлттық графика мәселелеріне байланысты аймақтық, республикалық, шетелдік, халықаралық басылымдарда мақалалар жарияланып, ғылыми-практикалық конференцияларда баяндамалар жасалып, Шығыс Қазақстанның киелі жерлерінің фотоальбомы, жоба тақырыбына байланысты 2 оқу құралы, 1 электронды оқу құралы, 1 этимологиялық сөздік жарыққа шықты. С.Аманжолов атындағы ШҚУ-дың сайтында жоба тақырыбына қатысты арнайы парақша ашылып, бұқаралық ақпарат құралдары мен облыстың мекеме-кәсіпорындарда таныстыру жұмыстары, дөңгелек үстелдер мен семинарлар, курстар өткізілді. Зерттеу тақырыбы бойынша студенттердің 5 дипломдық жұмыс қорғалып, өндіріске енгізілді. Жалқы есімдердің латыннегізді графикамен ұсынылуы латын графикасына көшуге байланысты, сонымен қатар аймақтық ономастиканың бірқатар ғылыми, практикалық, әдістемелік мәселелерінің шешімін табуына ықпал етеді.
Реферат (Абстракт) - 2020 жыл
Зерттеу, әзірлеу немесе жобалау объектісі
Жоба қазақ жазуының латын графикасына көшу қажеттігіне байланысты ономастикалық атауларды, оның ішінде ШҚО-ның топонимдері мен антропонимдерін мәдени-лингвистикалық, этимологиялық тұрғыдан зерттеп, латын әліпбиі негізінде жазу мақсатында өңірдің лингвоелтанымдық, лингвомәдениеттанымдық, орфографиялық әлеуетін дамытуға бағытталған.
Жұмыс мақсаты
Шығыс Қазақстан облысы бойынша латын графикасына негізделген жалқы есімдер жүйесін тарихи-мәдени, тілдік тұрғыдан зерделеу нәтижесінде аймақтың топонимиялық жүйесі әкімшілік-аумақтық атауларының, ойконимдері мен антропонимдерінің ғылыми-практикалық, орфографиялық, ақпараттық, оқу-әдістемелік еңбектерінің өнімдер кешенін қалыптастыру.
Зерттеу әдістері
Жоғарыда берілген міндеттерді жүзеге асыру үшін келесі зерттеу әдістері қолданылады: талдау әдістері: зерттеу тақырыбы бойынша әдебиеттерді және тілдік бірліктерді талдау, отандық және шетелдік ғалымдардың ғылыми концепцияларын талдау; ономастика саласындағы сұраныс пен қажетсіз өнімдердің қаупі факторларын жүйелі талдау әдістері, құрылымдық талдау әдістері: кешенді жасаудың құрылымдық-технологиялық ұстанымдарын талдау; әлеуметтік сұрау әдісі: қоғамның жоғары маңызды мәдени және тарихи құндылықтарын анықтау; жаппай іріктеу әдісі: жинақталған аудио-бейне, фото материалдарды жаппай талдау, сұрыптау, салыстырмалы әдіс: ономастикалық бірліктердің бірнеше тілдердегі әртүрлі типті жолкөрсеткіштерде берілу жолдарын салыстыра зерттеу; экстраполяция әдісі: кешен мәтіндерін жазу барысында ономастикалық бірліктерді енгізудің анықталған заңдылықтарын қолдану.
Алынған нәтижелер мен олардың жаңалығы
Ономастикалық жобаларды дайындаудың теориялық және әдіснамалық негіздері және ономастикалық атауларды қалыптастыру тәсілдері зерттелді. Әлеуметтік сауалнама нәтижесінде картотека құрылды. Сәрсен Аманжолов атындағы ШҚУ сайтында ШҚО ономастикасы бойынша ғылыми-практикалық материалдарды жариялау үшін арнайы парақша құрылды. Стамбул университетінің түркология орталығына, "Ұлыдаг" университетіне мамандардың іссапарлары ұйымдастырылып, ғылыми тағылымдамадан өткендігі туралы сертификаттар алынды. ШҚО Катонқарағай, Ұлан, Алтай өңірлеріне экспедициядар ұйымдатырылып, тәжірибелік материалдар базасы құрылды. Аймақ тұрғындарын латын графикасы әліпбиімен, орфография ережелерімен, латын графикасындағы өз есімдерінің дұрыс белгіленуімен таныстыру, сондай-ақ үгіт-насихат жұмыстарын жүргізу мақсатында семинарлар, дөңгелек үстелдер ұйымдастырылып, баяндамалар жасалып, мақалалар жарияланды.
Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштері
Әлемдік ономастикалық тәжірибе көрсеткендей, жоба өнімдерін сапалы етіп шығару – үлкен мәселе. Бұл ономастиканың мүмкіндігі, қажеттілігі мен мақсаты, білімдік және зияткерлік деңгейінің әртүрлі болуымен ғана байланысты емес. Ономастика секторы қаншалықты коммерцияланса да, көпшілік тұтынушылар мән мен мағынаға қарай ұмтылады. Сондықтан да ондай Жобаны жасау кең мағынасында елдің көптеген мәдени, ғылыми және прагматикалық мәселелерін шешетіні анық.
Қолдану облысы
Ономастика, топонимика, антропонимика, тіл білімі, оқыту әдістемесі
Реферат (Абстракт) - 2021 жыл
Зерттеу, әзірлеу немесе жобалау объектісі
Зерттеу ономастиканың аймақтық мәселелерін қарастыруға бағытталған. Шығыс Қазақстан өңіріндегі жалқы есімдерді, оның ішінде ауқымды екі саласы - топонимдер мен антропонимдерді зерделенді. Ономастиканың өңірлік мәселелері жалпы ономастика саласының теориялық және практикалық мәселелерімен астасып, қай кезеңде де ұлттың рухани құндылығы ретінде маңызды рөл атқаратын ономастикалық қорды тың деректермен толықтырып, отандық және жалпы әлемдік ономастиканың дамуына өзіндік үлес қосады. Сонымен бірге, жобамыз қазақ жазуының латын графикасына ауысуымен байланысты, Қазақстан қоғамы үшін өзекті мәселе болып отырған тақырыпқа да арналған. Жалқы есімдердің латыннегізді графикамен ұсынылуы латын графикасына көшуге байланысты бірқатар ғылыми, практикалық, әдістемелік мәселелердің шешімін табуына ықпал етеді.
Жұмыс мақсаты
«Рухани жаңғырудағы Қазақстан ономастикасы: Шығыс Қазақстан облысының латын графикасына негізделген антропонимдер және топонимдер жүйесі» тақырыбында ұсынылып отырған жобаның негізгі мақсаты - Шығыс Қазақстан облысы бойынша латын графикасына негізделген жалқы есімдер жүйесін тарихи-мәдени, тілдік тұрғыдан зерделеу нәтижесінде аймақтың топонимиялық жүйесі әкімшілік-аумақтық атауларының, ойконимдері мен антропонимдерінің ғылыми-практикалық, орфографиялық, ақпараттық, оқу-әдістемелік еңбектерінің өнімдер кешенін қалыптастыру.
Зерттеу әдістері
Зерттеу жүргізу ономастикалық, топонимиялық, антропонимиялық, елтанымдық ғылыми-практикалық деректерді іссапарлар мен экспедициялар барысында, әлеуметтік сұрау нәтижесінде жинақтау, картотека қалыптастыру, сұрыптау, іріктеу, салыстырмалы-тарихи, этимологиялық, тілдік талдау т.б. әдіс-тәсілдерді қолдану арқылы жүзеге асырылды.
Алынған нәтижелер мен олардың жаңалығы
Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде ономастика, латыннегізді ұлттық графика мәселелеріне байланысты аймақтық, республикалық, шетелдік, халықаралық басылымдарда мақалалар жарияланып, ғылыми-практикалық конференцияларда баяндамалар жасалып, Шығыс Қазақстанның киелі жерлерінің фотоальбомы, жоба тақырыбына байланысты 2 оқу құралы, 1 электронды оқу құралы, 1 этимологиялық сөздік жарыққа шықты. С.Аманжолов атындағы ШҚУ-дың сайтында жоба тақырыбына қатысты арнайы парақша ашылып, бұқаралық ақпарат құралдары мен облыстың мекеме-кәсіпорындарда таныстыру жұмыстары, дөңгелек үстелдер мен семинарлар, курстар өткізілді. Зерттеу тақырыбы бойынша студенттердің 5 дипломдық жұмыс қорғалып, өндіріске енгізілді. Жалқы есімдердің латыннегізді графикамен ұсынылуы латын графикасына көшуге байланысты, сонымен қатар аймақтық ономастиканың бірқатар ғылыми, практикалық, әдістемелік мәселелерінің шешімін табуына ықпал етеді.
Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштері
Аталған жоба нәтижелері Қазақстанның, Шығыс Қазақстанның туризм, имижджелогия салаларын дамытуға үлесін қосып, қазақ жазуы, ономастика, әдістеме, мәдениеттану, лингвоелтану, картография және мәдениетаралық коммуникация салаларында қолданыла алады.
Енгізу дәрежесі
Жоба нәтижесінде жарыққа шыққан Шығыс Қазақстанның киелі жерлерінің фотоальбомы, 2 оқу құралы, 1 электронды оқу құралы, 1 этимологиялық сөздік «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Филология», «Тарих», «География» т.б. білім беру бағдарламаларының оқыту үдерісінде қолданылуда. Зерттеу тақырыбы бойынша студенттердің 5 дипломдық жұмыс қорғалып, өндіріске енгізілді.
Тиімділігі
Жоба аясында Шығыс Қазақстан облысының топонимдері мен антропонимдері лингвомәдениеттанымдық, лингвоелтанымдық, этимологиялық, орфографиялық аспектілер бойынша зерттеліп, ономастикалық атаулардың латын графикасымен жазылуына мүмкіндік берді.
Қолдану облысы
Аталған жоба нәтижелері қазақ жазуы, ономастика, әдістеме, мәдениеттаным, имиджелогия, этно-лингвомәдениеттаным, лингвоелтаным және мәдениетаралық коммуникация теориясы салаларында қолданыла алады.